Güneş olmadan Dünya’da yaşam olamaz. Güneş evrendeki diğer yıldızları anlamamıza da yardımcı olur. Diğer yıldızlar gibi Güneş de değişen bir kızgın gaz topudur.

Güneş Nedir?​

Güneş Nedir? Güneş, Dünya’ya en yakın ve yakından görebildiğimiz tek yıldızdır. Güneş, temel olarak hidrojenden meydana gelen küresel kızgın bir gazdır ve o kadar büyüktür ki; içine 1.300.000 Dünya sığabilir ve yüzeyini ancak 109 Dünya kaplayabilir.

Güneş’in çekirdeğinin içerisi çok sıcak olup 15 milyon santigrat derece civarındadır. Burada, nükleer tepkimelerle hidrojen helyuma dönüştürülür. Bu işlemde, on binlerce yıl sonra Güneş yüzeyine ulaşan büyük miktarlarda enerji elde edilir. Yüzeydeki enerji; ısı, ışık ve diğer ışınım türleri olarak uzaya kaçar. Işık ve ısı Dünya’da yaşayan bizler için yaşamsaldır, ancak; diğer ışınımlar (kızılötesi ışınları gibi) zararlı olabilir. Dünya atmosferi bunların çoğundan bizi korur.

Güneş yüzeyi, fotosfer (ışık küre) olarak adlandırılır. Burası en soğuk olan kısımdır ve 5.500 santigrat derece civarındadır. Fotosfer katı değildir fakat Güneş’in görünebilir dış kenarıdır.

Fotosfer, Güneş’in dış yüzeyidir. 500 km kalınlığında gaz tabakası olan fotosfer oldukça aktiftir. Bütün yüzey, sürekli hareket halindeki kızgın gaz ve spiküllerin (yukarı doğru uzanan gaz fışkırmaları) oluşturduğu yuvarlak taneciklerden ibarettir. Yüzeyin hemen üstünde kromosfer (renkküre) adı verilen iç atmosfer yer alır.

Güneş döner ve ekvator bölgesi bir dönüşünü 25 günde tamamlarken, kutup bölgelerinin dönüşü on gün daha uzun sürer. Aynı zamanda; yüzeyin ve atmosferin haftadan haftaya ve yıldan yıla nasıl değiştiğini gözlemleyebiliriz.

Güneşin Özellikleri​

Güneşin Kütlesi: Dünya’nın kütlesinin 333 bin katı
Güneşin Çapı: Dünya çapının 109 katı
Güneşin Sıcaklığı: yüzeyde 5.500 ° C (10.000 ° F)
Güneşin Dünyadan Uzaklığı: 150 milyon kilometre (93 milyon mil)
Güneşin Yaşı: 4,5 milyar yıl

Güneşin Yüzey Özellikleri​

Güneş lekeleri, Güneş fotosferinde yer alan karanlık ve soğuk bölgeler olup birkaç bin kilometrelik bir çaptan on binlerce kilometre çapa kadar sıralanırlar. Lekelerin nedeni, içerdeki ısı akışını yavaşlatan Güneş içi güçlü manyetik alanlardır. Bunlar kalıcı özellikler değildir; 11 yılda bir tekrarlanan ve ortaya çıktığında yalnızca haftalarca süren görünümlerdir. Güneş lekeleri oluşur ve kaybolur; kaybolmadan önce derece derece ekvatora yaklaşırken en üstteki enlemlerde yeni bir çevrim başlar.

Güneş lekeleri, Güneş’in yüzeyindeki soğuk ve karanlık alanlardır. Yakınında fakula (Güneş yüzeyindeki parlak nokta) bulunur. Fakulalar yüzeyin hemen üstünde yer alan parlak hidrojen bulutlarıdır.

Amerikalı Gökbilimci George Ellery Hale (1868-1938) Güneş ve lekeleri üzerinde çalıştı. Çalışmaları sayesinde Güneş lekelerinde manyetik alanlar olduğunu keşfetti.

Güneş yüzeyi şiddetli bir yerdir ve uzay parlamaları adı verilen kısa ömürlü enerji patlamaları düzenli olarak açığa çıkar. Büyük püskürme ve çıkıntılar Güneş atmosferinde binlerce kilometre boyunca yayılır ve aylarca sürebilir.

Güneş’in yüzeyindeki kızgın gaz sürekli olarak hareket halindedir. Söz konusu bu kızgın gaz Güneş’e benekli bir görünüm kazandırır. Güneş’in kenarlarına baktığımızda fışkırmalar, alevler ve bütün yüzeyini kaplayan çıkıntılar görürüz. Kısa ömürlü kızgın gaz alevleri Güneş yüzeyinde patlar. Bunlar, genellikle; bir seferde birkaç dakika sürer.

Güneş’in atmosferinin dış tabakası olan korona normalde görülmez (Güneş diski tarafından çok parlatılır). Buna rağmen; korona, tam bir tutulma sırasında görülebilir.

Güneş sistemi

Güneşin Atmosferi​

Güneş yüzeyinin hemen üstünde, yaklaşık 5.000 km kalınlığında olan hidrojen ve helyum tabakası kromosfer (renkküre) yer alır. Kromosferin en uzak kenarı ile dış atmosfer tabakası olan korona birleşir. Kromosferin sıcaklığı yaklaşık 500.000 santigrat derecedir. Korona, uzayda milyorlarca kilometreye yayılır, çok kalın ve sıcaktır, yaklaşık 3 milyon santigrat derece’dir. Düzenli olarak Güneş rüzgârı adı verilen ve Güneş Sistemi içinde seyahat eden parçacık seli yayar.

Güneş’in kalbinde yer alan çekirdek , tüm Güneş materyalinin %60’ını içerir. Burada, hidrojen helyuma dönüştürülür. Bu dönüşümle üretilen enerji, hidrojen dış tabakasından fotosfere doğru yol alır. Enerji, ısınımsal kuşak oalrak da adlandırılan iç hidrojen tabakasından dalgalar halinde akar. Enerji, daha sonra, bir sonraki tabaka olan bağlayıcı kuşağa akar. Burada, bağlayıcı hücreler (yükselenve alçalan kızgın gaz akımları) tarafından taşınır.

Güneş Nasıl Bir Yıldızdır?​

Güneş, Güneş Sistemimizin merkezinde yer alan sarı bir cüce yıldızdır. Güneş Sisteminin tüm gezegenleri Güneş etrafında döner. Güneş ve Güneş Sistemi, gökadamızın merkezi olan Samanyolu çevresinde yörüngede döner. Güneş, evrende görece küçük bir yıldız olmasına rağmen, bizim güneş sistemimize göre çok büyüktür. Güneş; Jüpiter ve Satürn gibi büyük gaz gezegenleri dahil olan güneş sistemindeki tüm kütlenin % 99,8’ini içerir.

Güneş, aşırı ısınmış hidrojen ve helyum gazından oluşur. Hidrojen, Güneşin kütlesinin yaklaşık % 74’ünü oluşturur. Güneş’in merkezinde, yerçekiminden gelen yoğun basınç altındaki hidrojen atomları, nükleer füzyon adı verilen bir işleme tabi tutulur ve helyum atomlarına dönüştürülür. Nükleer füzyon süreci, radyasyona ve nihayetinde Dünya’ya ulaşan güneş ışığına neden olan muazzam miktarda ısı üretir.

Güneş, Güneş Sistemindeki ve Dünya’daki yaşamın ana enerji kaynağıdır. Bitkiler, büyük enerji kaynağı olan Güneş’ten gelen enerjiyi kullanmak için fotosentez yaparlar. Petrol gibi fosil yakıtlardan aldığımız enerji bile aslında Güneş’ten gelmiştir. Ancak Güneşten gelen enerjiyi doğrudan elektriğe dönüştürmek için güneş pillerini de kullanabiliriz.

Güneş’in Yaşam Evresi​

Güneş Samanyolu Galaksisi’nde yaklaşık beş milyar yıl önce gaz ve toz bulutu olan bir nebuladan doğmuştur. O zamandan bu yana parlayan Güneş her bir saniyede yaklaşık yedi milyon ton materyal tüketmektedir. Yaşamının neredeyse yarısını tamamlamıştır. Yaklaşık beş milyar yıllık bir zaman içerisinde çekirdeğindeki hidrojen helyuma dönüşecek ve çekirdek çökecektir. Güneş’in dış tabakası kabaracak, soğuyacak ve renk değiştirecektir. Güneş, ara sıra yaşam aşamasından ayrılarak kızıl bir deve dönüşecektir.

Helyum karbon oluşturmaya başlayınca Güneş’in rengi kırmızıdan sarıya dönüşecek ve başka bir yaşam aşamasına geçecektir. Sürekli olarak büzülüp genişlerken, dış tabaka materyalini kaybedecektir. İç tabakalar çökecek ve orijinal olan Güneş’ten geriye kalanlar, daha küçük bir yıldız olan beyaz cüce içinde sıkışacaktır. Beyaz cüce ise kara bir cüce olarak ağır ağır solacak ve ölecektir.

Güneş, milyarlarca yıl boyunca parlamaya devam edecektir. Ama yaklaşık beş milyar yıl içinde kabaracak ve kızıl bir deve döneşecektir. Dünya ısınacak, sular buharlaşacak ve yaşam sona erecektir. Bunun sonucu olarak Güneş çok büyüyecek, Merkür ve Venüs’ü yutacak, Dünya, Güneş atmosferi içinde kalacaktır.

Her bir 11 yıllık çevrimin başlangıcında Güneş lekeleri, Güneş ekvatorunun kuzeyi ve güneyinde belirir. Zaman ilerledikçe birbirlerine daha yakın olarak belirirler ve çevrimin sonunda ekvator boyunca ortaya çıkarlar. Sonunda, bu çevrimdeki lekeler kaybolur, kuzey ve güneyde lekeler üreten yeni bir çevrim başlar.

Ayrıca Bunu da Okuyabilirsiniz: Bilmeniz Gereken En İlginç 50 Uzay Gerçeği

Güneş’in Keşfi​

Güneş, insanlar, bilim adamları ve gökbilimciler tarafından insanlık var olduğundan beri incelenmiştir. 16. ve 17. yüzyıllarda Galileo ve Isaac Newton gibi gökbilimciler Güneş’i incelemeye başladılar ve gezegenlerin yerçekimi nedeniyle Güneş’in etrafında döndüğünü öğrendiler.

1900’lerin başlarında Albert Einstein, Güneş’in nasıl bu kadar çok enerji ürettiğini açıklamak için E = mc2 formülünü kullandı. 1920’de Arthur Eddington, Güneş’in merkezindeki yoğun basınçların nasıl nükleer füzyon ve dolayısıyla büyük miktarda ısı ve enerji üretebileceğini açıkladı. 1959’dan beri birçok uzay görevi, bize Güneş ve Güneş Sisteminin bu dev merkezi hakkında daha fazla bilgi vermek için Güneş’i, onun güneş rüzgarlarını ve güneş lekelerini gözlemledi ve inceledi.

Güneş Hakkında İlginç Bilgiler​

  • Güneş, resmi olarak G-tipi bir ana dizi yıldızı olarak sınıflandırılmıştır.
  • Güneş’ten Dünya’ya olan mesafe, Astronomik Birim (au) adı verilen standart bir ölçü birimi için kullanılır.
  • Güneş, Antik Mısır da dahil olmak üzere birçok kültür tarafından bir tanrı olarak kendisine tapılmıştır. Güneş tanrısı Ra olarak isimlendirilmiştir.
  • Güneş, Samanyolu’nun merkezinde yörüngede döner.
  • Güneş’in Samanyolu boyunca yörüngesini tamamlaması 225 milyon ila 250 milyon yılı kadardır(sürer).
  • Güneş’in önümüzdeki 5 milyar yıl boyunca sabit kalması bekleniyor.
  • Güneş’in dış atmosferi sürekli olarak Güneş Rüzgarı adı verilen yüklü bir parçacık akışı açığa çıkarır.

Güneş hakkında bilgiler [ingilizce]
Kaynak: Nasa, Wikipedia

Benzer Aramalar: Güneşin yapısı, güneş dünya, Güneş’in Yapısı ve Özellikleri, Güneş ile ilgili bilgiler, Güneş ile ilgili kısa bilgiler, Güneş’in Katmanları, güneş lekeleri, dünyadaki yaşamın hidrojen atomunun tepkimeleri ne zaman helyuma dönüşür, güneş sistemi gezegenleri, güneşe en yakın gezegen, güneş’in yüzeyi nasıldır, yenilemez enerji kaynakları, manyetik alan nedir, kırmızı dev, güneş kaç derece..