Serotonin (Mutluluk Hormonu) Nedir?​

Aslında nörotransmitter bir madde olan serotoninin insan vücudunda çok önemli bir rolü vardır. Serotonin, hormon görevi de gördüğünden ötürü bir hormon olarak da bilinir. Serotoninin önemli görevlerinden biri, merkezi sinir sistemi hücreleri ile vücuttaki sinir hücreleri arasında mesaj taşımasıdır. Bu hormon beyin ve bağırsaklarda üretilir. Bağırsak kısmında üretilen mutluluk hormonu, tüm vücutta kullanılacak olan hormonun %90’ını oluşturur. Bunun haricinde sindirim sistemini kaplayan hücrelerde de bulunmaktadır. Buradan dolaşım sistemine katılan bu hormon trombositler tarafından emilmektedir.

Serotonin Faydaları Nelerdir?​

Vücutta mutluluk hormonunun gereken miktarda olması önemlidir. Bu hormonun yüksek olması durumunda moral yükselir ve daha rahat bir uyku alınır. Vücudunda yeterli miktarda mutluluk hormonu olan kişilerde iştah artmaz. Bu kişilerin ayrıca enerji seviyeleri de yerindedir. Düşük mutluluk hormonu durumunda kişide depresif ruh hali görülebilir. Bu da kalp krizi ve depresyon gibi birçok hastalığa neden olur.

Serotonin Ne İşe Yarar?​

Mutluluk hormonu, vücutta birçok önemli psikolojik ve fizyolojik işlevi yerine getirir. Sindirim ve iyileşme gibi fizyolojik işlevlere yardımcı olur. Bu hormon sayesinde kişiler uykularını iyi bir şekilde alabilirler. Ruh halinin düzenlenmesi açısından ise görevi oldukça büyüktür. Serotonin, aşağıdaki birçok psikolojik ve fizyolojik işlevin yerine getirilmesine yardımcı olur:

  • Ruh Hali: Dengeli bir duygudurum düzeyi için serotoninin vücutta gerekli miktarda olması gerekir. Bu hormon mutluluk ve kaygı gibi hislerle doğrudan bağlantılıdır. Bu nedenle mutluluk hormonu olarak da bilinmektedir. Normal seviyelerde mutluluk hormonuna sahip kişiler odaklamış, duygusal olarak dengeli, mutlu ve sakin olurlar. Bu kişilerde ani duygudurum değişiklikleri ya da psikolojik ataklar genellikle görülmez.
  • Serotonin eksikliğinde ise kişilerde depresyon, anksiyete ve diğer birçok duygudurum bozukluğu görülür. Bu gibi psikolojik sorunların tedavisindeki temel nokta beyindeki serotonin seviyesini artırmaktır. Seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) grubundan olan ilaçlar; depresyon, anksiyete ve diğer duygudurum bozukluklarının tedavisinde kullanılır. Bu ilaçların beyindeki mutluluk aktivitesini artırması ile ruhsal durumun iyileştirilmesi amaçlanır.
  • Sindirim ve Bağırsak Hareketleri: Bağırsaklar, vücutta serotoninin en çok üretildiği yerdir. Bu hormon bağırsakların işlevlerini kontrol ettiği gibi onları korumada da önemli bir rol oynar. Bağırsaklarda fazla üretilmesi durumunda ise iştahı azaltabilir.
  • Kemik Metabolizması ve Sağlığı: Serotonin miktarı kemik sağlığı açısından oldukça önemlidir. Bağırsaklarda gerekenden fazla serotonin üretilmesi halinde kemiklerde zayıflama görülebilir. Bu durum da kemik kırıklarına ve osteoporoza neden olabilmektedir.
  • Uyku Kalitesi: Mutluluk hormonu, sağlıklı bir uyku için oldukça önemlidir. Bu hormon uyku süresi ve uykunun verimi ile doğrudan bağlantılıdır. Buna serotoninin REM uykusuna geçişte doğrudan rol oynaması neden olmaktadır. Uyku hormonu olarak bilinen melatoninin üretilmesi için de bu hormonun vücutta normal seviyede olması şarttır.
  • Mide Bulantısı: Vücudun sindirebileceğinden daha fazla serotonin üretmesi durumunda mide bulantısı tetiklenebilir.
  • Kan Pıhtılaşması ve Yara İyileşmesi: Bu hormon trombositlerde de depolanmaktadır. Vücutta herhangi bir yaralanma durumu olması halinde bu hormon trombositler tarafından salınır. Böylece, dışarı salınan serotonin kan damarlarının daralmasını sağlar. Bu da kan akışını yavaşlatmaktadır. Bunun sonucunda ise kan pıhtılaşır ve yara iyileşmeye başlar.
  • Cinsel Sağlık: Serotonin, cinsel istek ve cinsel işlev bakımından doğrudan etki sahibidir.

Vücuttaki Serotonin Miktarı Nasıl Desteklenebilir?​

Beyinde üretilen serotonin, vücutta üretilen miktarın %10’unu oluşturur. Bağırsaklarda üretilen mutluluk hormonunun beyne ulaşabilmesi mümkün değildir. Buna söz konusu hormonun kan-beyin bariyerini geçememesi neden olur. Beyinde oluşan serotonin eksikliği için psikolojik hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar direkt olarak etki edemez.

Çünkü bunların vücuda doğrudan bu hormonu vermesi mümkün değildir. Bunlar ancak serotonin düzeyinin artırılmasını sağlayabilirler. Serotoninin temeli bir amino asit olan triptofandır. Bu amino asitler vücutta üretilmezler. Vücuda ancak dışarıdan ek besin olarak alınabilirler. Bu nedenle vücuttaki mutluluk hormonu oranını artırmak için dışarıdan triptofan içeren besinlerin alınması gerekir. Et, süt ürünleri, yumurta ve kuru yemiş gibi besinlerde triptofan bulunmaktadır.

Düşük Serotonin Düzeyleri​

Serotonin düşüklüğü birçok rahatsızlıkla ilişkilidir. Kandaki mutluluk hormonu düzeyinin ölçülmesi mümkündür. Ancak kanda dolaşan bu hormon, beyin yerine sinir sisteminden kaynaklandığından ötürü düşüklüğü tanı amaçlı kullanılmaya uygun değildir. Bu sebeple serotonin eksikliği tanısı için laboratuvar bulguları yeterli değildir. Bunun için hastada var olan belirtilere bakılmalıdır. Tanı için aşağıdaki belirtiler yardımcı olabilmektedir:

  • Endişe, depresyon ve anksiyete bozuklukları
  • Obsesif kompulsif bozukluk (OKB)
  • Panik atak
  • Uyku problemleri
  • Demans ve hafıza problemleri
  • İntihara yönelim
  • Cinsel işlevle ilgili bozukluklar
  • Kronik ağrı
  • Sindirim ve metabolizma ile ilgili sorunlar
  • Hareket problemleri
  • Kan pıhtılaşması ile birlikte yaraların iyileşmesi konusunda yaşanan problemler
  • Migren

Düşük Serotonin Nedenleri Nelerdir?​

Düşük serotonin düzeyinin kesin bir nedeni yoktur. Ancak birtakım faktörlerin bu hormonun düşük seviyede kalmasına neden olabilmektedir. Aşağıdaki faktörlerin düşük mutluluk hormonu seviyesine neden olduğu düşünülmektedir:

  • Kronik stres
  • Beslenme sorunları
  • Sindirim sorunları
  • Az miktarda güneş ışığı almak
  • Genetik faktörler
  • Hormon değişiklikleri
  • Bazı ilaçların kullanımı
  • Yaşa bağlı sağlık ve beyin değişiklikleri
  • Fiziksel aktivite eksikliği
  • Bu hormonun sindirimi ya da emilimi ile ilgili problemler
  • Son olarak sayısı ya da etkisi azalmış vaziyetteki reseptörler
Düşük mutluluk hormonu tedavisi için ilk olarak bir doktora başvurmak gereklidir. Kişideki belirtilere bakılarak bu hormonun miktarında bir eksiklik olup olmadığı konusunda bir yorum yapmak mümkün olabilir. Herhangi bir sorun olması durumunda doktor tarafından ilgili hormonun düzeyini artırmaya yönelik çeşitli tedavilere başlanabilir. Bazı durumlarda ilgili hormonun miktarını artırmaya yönelik serotonin ilaçları reçete edilebilir. Mutluluk hormonunun düzeyini artırmak için egzersiz en etkili yöntemlerden birisidir. Diyet ve meditasyon da bu açıdan etkilidir.

Serotonin Eksikliği Belirtileri Nelerdir?​

Mutluluk hormonu bakımından eksiklik yaşayan kişilerde birçok belirleyici belirti görülmektedir. Aşağıda sıraladığımız belirtiler bunlar arasında en çok görülenleridir:

  • Karbonhidrat İçeren Yiyecekler Tüketme İsteği: Mutluluk hormonu eksik olan kişilerde çikolata, hamburger, şekerleme ve hamur işi gibi gıdaları tüketme isteği görülür. Bu besinler bu hormonun miktarı ile doğrudan ilişkilidir. Bu besinleri tüketmek ilgili hormonun miktarını geçici olarak artırır ve bunun sonucunda kişi kendini iyi hisseder. Ancak bu bir süre sonra yok olur ve kişi eski depresif ruh haline döner.
  • Libidoda Değişim: Libido, mutluluk hormonu ile doğrudan ilişkilidir. Serotonin eksikliği olan bir kişide cinsel arzu görülebilir. Ancak bu durum duygusal ilişki durma kabiliyetini olumsuz yönde etkilemektedir.
  • Uykusuzluk: Melatonin üretimi, serotonin hormonu ile ilişkilidir. Serotoninin azalması durumunda uyku problemleri ortaya çıkar.
  • Halsizlik ve Yorgunluk: Mutluluk hormonunun etkilediği bir diğer konu ise vücuttaki enerji üretimidir. Bu hormonun az seviyede salgılanması kişide enerji düşüklüğüne neden olur. Kronik halsizliği olan çoğu kişide yetersiz serotonin seviyesi görülmektedir. Bu eksikliğin ortadan kaldırılması durumunda gelişme görülmektedir.
  • Zihinsel Fonksiyonlarda Azalma: Zihinsel fonksiyonlar da mutluluk hormonu ile ilişki içerisindedir. Bu hormonun düşük miktarda salgılanması durumunda zihinsel yeteneklerde gerileme görülür. Bu konuda hafıza önemli miktarda etkilenir. Normal seviyede olduğunda ise zihinsel yetenekler gelişkin bir hale gelir.
  • Sindirim Sorunları: Bu hormon, beyin ve sinir sistemi arasında önemli bir köprü görevi görür. Bu hormon, %95 oranında bağırsaklarda üretilmektedir. Burada üretilen hormon beyne ulaşamaz. Bu nedenle serotoninin beyinde yeterli miktarda üretilmesi gerekir. Bu hormonun azalması durumunda sindirim sistemi doğrudan etkilenir.
  • Anksiyete: Sürekli endişe hali olan insanlarda serotonin seviyesinin daha az olduğu görülmektedir.
Ayrıca serotonin eksikliği aşağıdaki durumlara da neden olabilmektedir:

  • Unutkanlık
  • Baş ağrıları
  • Öz güven kaybı
  • Saldırgan ve sinirli olma
  • İştahta azalma veya artış

Yüksek Serotonin Düzeyleri ve Serotonin Sendromu​

Vücutta gereğinden fazla miktarda serotonin birikmesi durumunda serotonin sendromu ortaya çıkar. Buna genellikle ilaç ve takviyeler yoluyla vücuda bu hormonun aşırı derecede alınması neden olur. Bu durum oldukça ciddi bir reaksiyondur ve bir çeşit toksisite olarak kabul edilir. Aşağıdaki durumlar bu soruna neden olabilmektedir:

  • Farklı ilaçları bir arada kullanmak
  • Serotonin ilaçları ile serotonin takviyelerini aynı anda kullanmak
  • Serotonin seviyesine etki edecek niteliklere sahip bir ilaç kullanmaya başlamak
  • Serotonin ilacını gereğinden fazla kullanmak
  • Daha önce kullanılan bir mutluluk hormonu ilacının dozunun doktor tarafından artırılması
  • Yasal olmayan uyuşturucuları kullanmak

Serotonin Fazlalığı Belirtileri Nelerdir?​

Vücutta yüksek düzeyde mutluluk hormonu birikmesi durumunda bazı belirtiler görülür. Bu belirtiler hafif ve orta şiddetli olabileceği gibi oldukça şiddetli de olabilmektedir. Bu belirtiler vücudun birçok bölümünü etkilemektedir. Bu durum kontrol edilmediği takdirde ölüm gibi ciddi sonuçlara neden olabilir. Serotonin fazlalığı belirtileri aşağıdaki gibidir:

  • Sinirlilik hali, bulantı, kusma, ishal, titreme (Hafif semptomlar)
  • Ajitasyon, huzursuzluk, kas seğirmeleri, kramplar, kas sertliği, terleme, titreme, irileşmiş göz bebekleri ve anormal göz hareketleri (Orta derecede semptomlar)
  • Bilinç bulanıklığı, kalp atış hızının anormal yüksekliği, yüksek ateş, yüksek tansiyon, nöbet geçirme, bayılma, koma (Şiddetli semptomlar)

Serotonin Hakkında Sıkça Sorulan Sorular​

Serotonin Artırma Yöntemleri Nelerdir?​

Bazı yiyecekleri tüketmek vücuttaki mutluluk hormonu seviyesini artırmaktadır. Yaşam tarzında yapılan değişiklikler de fayda sağlamaktadır. Özellikle et ve süt gibi ürünleri tüketmek mutluluk hormonunu doğal olarak artırır. B6, B9 ve B12 vitamini içeren ürünleri tüketmek de gözle görülür etki sağlar.

Özellikle muz, avokado, tam tahıllı yiyecekler, ay çekirdeği gibi besinlerin tüketilmesi tavsiye edilmektedir. Fiziksel olarak aktif olmak ise birçok sağlık ve psikolojik sorunun tedavisinde önemlidir. Günlük basit egzersizler ve spor yapmak bu konuda önemlidir. Son olarak güneş ışığından gerekli düzeyde yararlanmaya dikkat edilmelidir.

Serotonin Hormonu ve Psikiyatrik Hastalıklar Arasında Bağlantı Var mıdır?​

Depresyon, şizofreni, anksiyete bozukluğu, panik bozukluk ve obsesif kompulsif bozukluk gibi psikolojik hastalıkların bu hormonla ilişkisi bulunmaktadır.

En İyi Serotonin İlacı Nedir ve Nasıl Kullanılır?​

Mutluluk hormonu seviyesi için kullanılması gereken ilaçlar kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Doktor tarafından verilen antidepresanların kullanılması ile bu hormonun miktarı artırılabilir. Ancak bu ilaçların kullanımı hastanın durumuna bağlı olarak değişeceği için, hiçbir ilaç doktor tarafından önerilmeyen şekillerde kullanılmamalıdır.