Böbrek yetmezliği ve diyet [SIZE=+1]Kandaki istenmeyen maddeleri ve suyu idrar yoluyla vücuttan atan böbrekler, işlevlerini yerine getirmedikleri zaman böbrek yetmezliği gelişir. Böbrek yetmezliği yaşayan hastalar, mutlaka özel bir diyet yapmalıdır.[/SIZE]
Karın boşluğunun alt ortasında bulunan böbrekler, omuriliğin iki yanında, fasulye şeklinde yer alan iki adet organdır.
Böbrekler ne işe yarar?
Kanı temizler: Böbreklerden su, istenmeyen ve zararlı maddeler (üre, ürik asit gibi) süzülüp idrar haline gelir. Oluşan idrar, mesanede yeterince toplandığında dışarı atılır. Kandaki zararlı maddeleri, toksinleri idrara atan böbrekler, bazı yararlı maddelerin de geri emilimini sağlar. Vücut için gerekli olan bu maddeler proteinler, sodyum ve glikozdur.
Vücudun sıvı dengesini sağlar: Fazla su içildiği taktirde, böbrekler fazla suyu, daha çok idrar üreterek dışarı atar. Daha az su içildiğinde, böbrekler daha az idrar üreterek, dengeyi sağlar.
Kan basıncını kontrol eder: Çeşitli hormonlar salgılayan böbrekler, bu hormonlar sayesinde tansiyonu da düzenler. Bu nedenle işlevini yerine getiremeyen böbrek hastalarında yüksek tansiyon problemlerine sık rastlanır.
Kırmızı kan hücrelerinin yapımında bulunur: Böbrekler tarafından salgılanan bir hormon sayesinde, kemik iliği uyarılır ve kan yapımına yardımcı olunur.
Kemikleri güçlendirir: D vitaminin kullanılmasını sağlayan böbrekler, kalsiyum ve fosfor dengesini sağlayarak, kemikleri daha da güçlendirir.
Böbrek yetmezliği nedir?
Aslında iki adet olan böbreklerimizin sadece birinin çalışması bile yeterlidir. Fakat bazen, böbreklerin her ikisi de, yukarıda sayılan işlevleri yerine getirmemeye başlar. Bu duruma böbrek yetmezliği denir.
Eğer her iki böbrekte de yetmezlik varsa, hastanın hemen diyalize girmesi gerekir. Diyalize girmeyen hasta, birkaç gün içinde yaşamını yitirir.
Kimi zaman basamak basamak ilerleyen böbrek yetmezliği, kimi zaman birden bire ortaya çıkan, sinsi bir hastalıktır.
Böbrek yetmezliğine neler yol açar?
· Diyabet,
· Yüksek tansiyon,
· Lupus hastalıkları,
· Tekrarlayan idrar yolları enfeksiyonları,
· Böbrek kistleri,
· Kan zehirlenmeleri,
· Böbrek taşları,
· Aşırı tüketilen ilaçlar, özellikle de ağrı kesiciler,
· Alkol.
Böbrek hastaları, kontrollerini hiç aksatmamalı ve nefrologlar tarafından düzenli olarak takip edilmelidir. Böbrek hastalarına zamanında müdahale edilmezse, kanda toksinlerle birlikte potasyum da artacağı için hastanın durumu ağırlaşır.
Böbrek fonksiyonları, idrar ve kan testleri ile takip edilebilir. Bazı durumlarda daha ileri tetkikler de gerekebilir.
Böbrek yetmezliğinin belirtileri nelerdir?
· Yüzde, ellerde, ayaklarda ve eklemlerde ödem nedeniyle şişkinlik,
· Böbrekler tarafından kırmızı kan hücreleri yapılamadığı için kansızlık (anemi),
· Sık sık ve kısa nefes alma,
· Tansiyonun yükselmesi,
· İdrara çok az veya hiç çıkamama,
· Sürekli olarak halsizlik, yorgunluk ve uyku hali,
· Bulantı ve kusma,
· Her zaman olmasa da, sırtın alt bölgelerinde ağrı,
· Cilt renginde, sarı ile yeşil arası bir renk ve kaşıntı.
Böbrek yetmezliği nasıl tedavi edilir?
Böbrek yetmezliği, öncelikle dializle tedavi edilir. Böbreğin yerine getiremediği, vücuttaki fazla suyun ve atik maddelerin atılmasını diyaliz yapar. Böylece kanı toksinlerden temizleyen diyaliz, bazı akut böbrek yetmezliğinde kısa süreli uygulanır ve böbrek fonksiyonlarını yerine getirmeye başladığında kesilir. Ancak, çoğu böbrek hastasının yaşamını sürdürmesi için zorunlu olan diyaliz, ne yazık ki ömür boyu süren bir tedavidir.
İki tür dializ vardır. Bunlar; hemodializ ve periton diyalizi olarak adlandırılır.
Hemodiyaliz: Suni böbrek makinesi gibi çalışan hemodializ makinesi, kanı toksinlerden temizlemekle kalmayıp, potasyumu da dengeler. Hastanın durumuna göre, haftada 3-4 kez uygulanan hemodiyaliz seansları, 3-4 saat sürebilir. Hemodiyaliz işlemi sırasında, kanın temizlenmesi için iki iğneli özel bir kateter ameliyatla damara yerleştirilir. Hemodiyaliz uzun süreli olarak bu kateterden yapılır.
Periton diyalizi: Bu yöntemde, karın boşluğundaki karın duvarını ve organları saran periton zarına, küçük bir ameliyatla kalıcı bir kateter yerleştirilir. Periton dializi, özel bir solüsyon yardımıyla, daha uzun saatlerde yapılır.
Böbrek yetmezliğinin kesin ve kalıcı tedavisi ise hastaya yeni bir böbreğin takılmasıdır. Böbrek transplantasyonu adı verilen bu yöntemle, hastaya takılan yeni böbreğin çalışmasına kadar diyalize devam edilir.
Böbrek hastalarına özel diyet
Böbrek hastaları, ister diyalize girsin, isterse girmesin mutlaka diyet yapmalıdır. Üstelik bu diyeti, konusunda uzman beslenme ve diyet uzmanıyla birlikte hazırlamalıdır.
Beslenme ve diyet uzmanı, hastanın idrarının miktarına, diyabet, yüksek tansiyon gibi diğer hastalıklarının varlığına, kilosuna, boyuna, kanındaki potasyum, fosfor ve sodyum değerlerine bakarak bir diyet listesi hazırlar.
Ülkemizdeki diyaliz merkezlerinde zorunlu olarak beslenme ve diyet uzmanı bulunur. Her hastanın diyet tedavisi ayrı planlandığı ve uzun süreli takip gerektiği için hastalar, kendilerine özel olarak hazırlanan diyet listelerini mutlaka uygulamalıdırlar.
Diyette nelere dikkat edilmeli?
· Böbrek hastalarının içtikleri sıvı, protein ve yiyeceklerle aldıkları minerallerin miktarı önemlidir. İyi bir diyet listesi, tüm bu miktarlara göre hazırlanmalıdır. Ara sıra da diyette değişiklikler yapılır.
· Hastanın kilosuna göre ideal kilosu hesaplanır. Buna göre günlük alınan protein alımı belirlenir.
· Böbrek hastalıklarında mutlaka tuz azaltılmalıdır. Özellikle yüksek tansiyon hastalığı da varsa, böbreğin yükünü azaltmak için tuz tamamen kesilmelidir. Dil, tuzsuz bir lezzete 6 ayda alışır. Bu nedenle böbrek yetmezliği yaşayan hastaların sabırlı olması gerekir.
· Katkı maddelerinden uzak durulmalıdır.
· Potasyum kısıtlanmalıdır. Potasyum içeren, asma yaprağı, patates, yeşil yapraklı sebzeler ve bazı meyveler çok az tüketilmelidir. Fosforu yüksek olan yoğurt, peynir, süt, hatta balık da, hastanın durumuna göre ya kısıtlanmalı veya farklı pişirme teknikleri uygulanmalıdır.
· Salamuralar, konserveler, hazır gıdalar, tütsülenmiş etler, kuruyemişlerin tüketimi de sınırlandırılmalıdır.
· Yiyeceklerde kullanılacak pişirme teknikleri, yiyecek değişim miktarları her hasta için farklıdır. Böbrek hastaları aynı zamanda diyabet hastaları da olabilirler. Bu nedenle yiyecek ölçümleri herkes için farklı olmalıdır.
Karın boşluğunun alt ortasında bulunan böbrekler, omuriliğin iki yanında, fasulye şeklinde yer alan iki adet organdır.
Böbrekler ne işe yarar?
Kanı temizler: Böbreklerden su, istenmeyen ve zararlı maddeler (üre, ürik asit gibi) süzülüp idrar haline gelir. Oluşan idrar, mesanede yeterince toplandığında dışarı atılır. Kandaki zararlı maddeleri, toksinleri idrara atan böbrekler, bazı yararlı maddelerin de geri emilimini sağlar. Vücut için gerekli olan bu maddeler proteinler, sodyum ve glikozdur.
Vücudun sıvı dengesini sağlar: Fazla su içildiği taktirde, böbrekler fazla suyu, daha çok idrar üreterek dışarı atar. Daha az su içildiğinde, böbrekler daha az idrar üreterek, dengeyi sağlar.
Kan basıncını kontrol eder: Çeşitli hormonlar salgılayan böbrekler, bu hormonlar sayesinde tansiyonu da düzenler. Bu nedenle işlevini yerine getiremeyen böbrek hastalarında yüksek tansiyon problemlerine sık rastlanır.
Kırmızı kan hücrelerinin yapımında bulunur: Böbrekler tarafından salgılanan bir hormon sayesinde, kemik iliği uyarılır ve kan yapımına yardımcı olunur.
Kemikleri güçlendirir: D vitaminin kullanılmasını sağlayan böbrekler, kalsiyum ve fosfor dengesini sağlayarak, kemikleri daha da güçlendirir.
Böbrek yetmezliği nedir?
Aslında iki adet olan böbreklerimizin sadece birinin çalışması bile yeterlidir. Fakat bazen, böbreklerin her ikisi de, yukarıda sayılan işlevleri yerine getirmemeye başlar. Bu duruma böbrek yetmezliği denir.
Eğer her iki böbrekte de yetmezlik varsa, hastanın hemen diyalize girmesi gerekir. Diyalize girmeyen hasta, birkaç gün içinde yaşamını yitirir.
Kimi zaman basamak basamak ilerleyen böbrek yetmezliği, kimi zaman birden bire ortaya çıkan, sinsi bir hastalıktır.
Böbrek yetmezliğine neler yol açar?
· Diyabet,
· Yüksek tansiyon,
· Lupus hastalıkları,
· Tekrarlayan idrar yolları enfeksiyonları,
· Böbrek kistleri,
· Kan zehirlenmeleri,
· Böbrek taşları,
· Aşırı tüketilen ilaçlar, özellikle de ağrı kesiciler,
· Alkol.
Böbrek hastaları, kontrollerini hiç aksatmamalı ve nefrologlar tarafından düzenli olarak takip edilmelidir. Böbrek hastalarına zamanında müdahale edilmezse, kanda toksinlerle birlikte potasyum da artacağı için hastanın durumu ağırlaşır.
Böbrek fonksiyonları, idrar ve kan testleri ile takip edilebilir. Bazı durumlarda daha ileri tetkikler de gerekebilir.
Böbrek yetmezliğinin belirtileri nelerdir?
· Yüzde, ellerde, ayaklarda ve eklemlerde ödem nedeniyle şişkinlik,
· Böbrekler tarafından kırmızı kan hücreleri yapılamadığı için kansızlık (anemi),
· Sık sık ve kısa nefes alma,
· Tansiyonun yükselmesi,
· İdrara çok az veya hiç çıkamama,
· Sürekli olarak halsizlik, yorgunluk ve uyku hali,
· Bulantı ve kusma,
· Her zaman olmasa da, sırtın alt bölgelerinde ağrı,
· Cilt renginde, sarı ile yeşil arası bir renk ve kaşıntı.
Böbrek yetmezliği nasıl tedavi edilir?
Böbrek yetmezliği, öncelikle dializle tedavi edilir. Böbreğin yerine getiremediği, vücuttaki fazla suyun ve atik maddelerin atılmasını diyaliz yapar. Böylece kanı toksinlerden temizleyen diyaliz, bazı akut böbrek yetmezliğinde kısa süreli uygulanır ve böbrek fonksiyonlarını yerine getirmeye başladığında kesilir. Ancak, çoğu böbrek hastasının yaşamını sürdürmesi için zorunlu olan diyaliz, ne yazık ki ömür boyu süren bir tedavidir.
İki tür dializ vardır. Bunlar; hemodializ ve periton diyalizi olarak adlandırılır.
Hemodiyaliz: Suni böbrek makinesi gibi çalışan hemodializ makinesi, kanı toksinlerden temizlemekle kalmayıp, potasyumu da dengeler. Hastanın durumuna göre, haftada 3-4 kez uygulanan hemodiyaliz seansları, 3-4 saat sürebilir. Hemodiyaliz işlemi sırasında, kanın temizlenmesi için iki iğneli özel bir kateter ameliyatla damara yerleştirilir. Hemodiyaliz uzun süreli olarak bu kateterden yapılır.
Periton diyalizi: Bu yöntemde, karın boşluğundaki karın duvarını ve organları saran periton zarına, küçük bir ameliyatla kalıcı bir kateter yerleştirilir. Periton dializi, özel bir solüsyon yardımıyla, daha uzun saatlerde yapılır.
Böbrek yetmezliğinin kesin ve kalıcı tedavisi ise hastaya yeni bir böbreğin takılmasıdır. Böbrek transplantasyonu adı verilen bu yöntemle, hastaya takılan yeni böbreğin çalışmasına kadar diyalize devam edilir.
Böbrek hastalarına özel diyet
Böbrek hastaları, ister diyalize girsin, isterse girmesin mutlaka diyet yapmalıdır. Üstelik bu diyeti, konusunda uzman beslenme ve diyet uzmanıyla birlikte hazırlamalıdır.
Beslenme ve diyet uzmanı, hastanın idrarının miktarına, diyabet, yüksek tansiyon gibi diğer hastalıklarının varlığına, kilosuna, boyuna, kanındaki potasyum, fosfor ve sodyum değerlerine bakarak bir diyet listesi hazırlar.
Ülkemizdeki diyaliz merkezlerinde zorunlu olarak beslenme ve diyet uzmanı bulunur. Her hastanın diyet tedavisi ayrı planlandığı ve uzun süreli takip gerektiği için hastalar, kendilerine özel olarak hazırlanan diyet listelerini mutlaka uygulamalıdırlar.
Diyette nelere dikkat edilmeli?
· Böbrek hastalarının içtikleri sıvı, protein ve yiyeceklerle aldıkları minerallerin miktarı önemlidir. İyi bir diyet listesi, tüm bu miktarlara göre hazırlanmalıdır. Ara sıra da diyette değişiklikler yapılır.
· Hastanın kilosuna göre ideal kilosu hesaplanır. Buna göre günlük alınan protein alımı belirlenir.
· Böbrek hastalıklarında mutlaka tuz azaltılmalıdır. Özellikle yüksek tansiyon hastalığı da varsa, böbreğin yükünü azaltmak için tuz tamamen kesilmelidir. Dil, tuzsuz bir lezzete 6 ayda alışır. Bu nedenle böbrek yetmezliği yaşayan hastaların sabırlı olması gerekir.
· Katkı maddelerinden uzak durulmalıdır.
· Potasyum kısıtlanmalıdır. Potasyum içeren, asma yaprağı, patates, yeşil yapraklı sebzeler ve bazı meyveler çok az tüketilmelidir. Fosforu yüksek olan yoğurt, peynir, süt, hatta balık da, hastanın durumuna göre ya kısıtlanmalı veya farklı pişirme teknikleri uygulanmalıdır.
· Salamuralar, konserveler, hazır gıdalar, tütsülenmiş etler, kuruyemişlerin tüketimi de sınırlandırılmalıdır.
· Yiyeceklerde kullanılacak pişirme teknikleri, yiyecek değişim miktarları her hasta için farklıdır. Böbrek hastaları aynı zamanda diyabet hastaları da olabilirler. Bu nedenle yiyecek ölçümleri herkes için farklı olmalıdır.
