BOYA NEDİR ?
Yuzeylerin korunması veya dekoratif amaclarla ceşitli yuzeylere uygulandığında yuzeyler uzerinde kuruyan bir film tabakası oluşturan kimyasal bileşimlerdir
BOYAYI TEŞKİL EDEN BİLEŞİMLER
1 Bağlayıcılar (Alkid veya recine diye de adlandırılır
2 Pigmentler (Boyar maddeler )
3 Extenders (Yardımcı pigmentler )
4 Katkı ve dolgu maddeleri (Talk, kalsit, barit vs )
5 Kimyasal ajanlar ve yardımcılar ( Disperse ediciler, Yuzey duzelticiler, Kabuk onleyiciler, Kurumayı sağlayan yardımcılar, Cokme onleyiciler vs )
6 Solventler (Boya imalatı ve uygulama sırasında akışkanlığı ve uygulamayı kolaylaştıran genelde petrol turevi sıvılar)
7 Ozel amaclı boyalarda ozel amacı sağlayan diğer kimyasallar
VERNİK
1 Yuzeylerin kendi tabi goruntulerinin korunması
2 Atılan verniğin altında kalan boyaların (metalik aluminyum gibi ) kendi renklerinin gorulmesi veya
3 Yuzeylerin korunması
amacıyla hazırlanmış icinde pigment ve ortuculuk veren bileşenlerin olmadığı yuzeyler uzerinde kuruyan bir film tabakası oluşturan kimyasal bileşimlerdir
BOYA UYGULAMA YONTEMLERİ
Fırca, rulo, pistole (havalı havasız) , merdane, daldırma, sıyırma, serigrafi, elektrostatik vs yontemlerle kullanış amacına veya istenilen sonuca bağlı olarak yapılır
BAĞLAYICILAR
Bağlayıcı tanımı genel anlamda boyanın cinsine bağlı olarak ceşitli kuruyan yağlar, alkid recineleri, plastifiyanlardır Bunlar koruyucu bir film oluşturur ve boya icinde renk, ortme, kıvamlılık, yoğunluk, dayanıklılık gibi ozellikler taşıyan pigment, katkı ve dolgu maddeleri ile diğer kimyasal maddeleri bir arada tutmaya yararlar
Bağlayıcılar boyalara onemli ozellikler verdiklerinden kullanım yerlerine gore değişik bağlayıcı sistemleri kullanılmaktadır
Bunlar boyaya sertlik, elastikiyet, parlaklık, dış etkenlere ve kimyasallara karşı koruma, yapışma ve kuruma ozellikleri gibi onemli ozellikler verirler
PIGMENTLER ( BOYAR MADDELER )
Boyalara renklerini veren ve bağlayıcı icinde cozunmeyen organik ve anorganik yapıdaki mikron buyukluğundeki katı partikullerdir
EXTENDERS ( YARDIMCI PIGMENTLER )
Boya icine girildiğinde direkt ortuculuk vermeyen fakat diğer bazı ozellikler (yoğunluk, matlık verme vs) kazandıran maddeler
KATKI VE DOLGU MADDELERİ
Boyanın yoğunluk yuzey duzgunluğu, matlığı, maliyeti gibi unsurları ayarlamak amacıyla boya icine girilen katı maddelerdir
KİMYASAL AJANLAR
Boyaya duşuk oranlarda girildiği halde boya uretimi , boya kurlenmesi veya boyanın depolanması ve uyulanması sırasında boyaya onemli ozellikler kazandıran ( Dispers ediciler, ıslatıcılar, pigment yuzmesini onleyiciler , duzgun yayılmayı sağlayıcılar , cokme onleyiciler , kopuk kesiciler , akışkanlığı kontrol ediciler , kabuk onleyiciler , sarkma onleyiciler , kurutucular , matlaştırıcılar , fungusitler (kuf ve bakteri onleyiciler), kayganlaştırıcılar, elektrik direncini azaltan katkılar , UV sararması onleyiciler, katalistler vs kimyasallardır
SOLVENTLER
Boya uretimi ve uygulaması sırasında bağlayıcıya ve boyaya uygun bir uygulama kıvamı (vizkozite) sağlayarak boya icindeki diğer bileşiklerin homojen bir faz oluşturması amacıyla boyaya ilave edilen sıvı malzemelerdir Bunlar uygulama sonrası bağlayıcı , pigmenti koruyucu ve dekoratif bir film halinde bırakarak boyanın uygulandığı yuzeyden buharlaşarak yuzeyi terk ederler
Solventlerin ceşitli boyalarda kullanılması icin şu ozelliklere dikkat edilir
1 Cozunurluk gucu
2 Buharlaşma hızı
3 Kaynama noktası
4 Alevlenme noktası
5 Kokusu
6 Toksitite
7 Korozyon
8 Fiyatı
Boyalar;
1 Tuketim yerlerine gore
İnşaat Boyaları ( Yağlı ve yarı sentetik sentetik Emulsiyon )
Sanayi Boyaları ( Sentetik selulozik Fırın Akrilik vs )
2 Bağlayıcı tiplerine gore
Su bazlı boyalar
Sentetik boyalar
Selulozik boyalar
Akrilik boyalar
Poliuretan boyalar
Epoksi boyalar
Klorkaucuklu boyalar
Polyester boyalar
Alkid Melamin boyalar (Fırın)
Silikon esaslı boyalar (Isıya dayanıklılar)
Vinilik recine bazlılar
Toz boyalar
olmak uzere iki ana sınıfta toplanabilir ve pek cok alt gruba ayrılabilirler
BOYALARDA KULLANILAN BAZI TANIMLAR
KURUMA
Boyaların sıvı veya pasta halinden katı hale gecme olayına kuruma; bu iş icin gecen zamana ise kuruma zamanı denir
Otomotiv boyalarında genellikle ilk once solvent buharlaşarak yuzeyden uzaklaşır daha sonra ise boya filmi atmosferden oksijen emerek sertleşme surecine girer Boyalar hemen kurumuş gozukseler de kimyasal setleşme dediğimiz tam kurlenme suresini en az 72 saatte tamamlar
Boyalar kurumalarına gore ;
1 Hava oksidasyonu ile kuruyan boyalar (Kuruyan yağlarla yapılmış sentetik boya sistemleri)
2 Solvent ucması ile kuruyan boyalar (Selulozik boyalar)
3 Kimyasal reaksiyon ile kuruyan boyalar (Cift komponentli boya sistemleri Akrilik, Poliuretan, Epoksi, Polyester vs)
4 Isı ile kuruyan boyalar (Alkid Melamin sistemler Fırın kurumalı boyalar, Elektrostatik tos boyalar)
vs olmak uzere ceşitli tiplere ayrılabilirler
VİZKOZİTE
Akışkanların akmaya karşı gosterdikleri direnc olarak tanımlanır Boya cinslerine ve bağlayıcı tiplerine bağlı olarak değişik vizkozite bakma yontemleri vardır
Vizkozite belirlenirken sıcaklık ile vizkozite arasındaki ilişki cok onemli olup boyanın kalitesine direkt etki eder
SERTLİK
Boyaların iz ve cizilmeye karşı olan direncleridir
PARLAKLIK
Işığın yuzey tarafından absorbe edilmeyen kısmının yansımasıdır Bakış acısına gore değişir
1 Cok parlak boyalar 85 gloss ve ustu
2 Parlak boyalar 70 85 gloss
3 Yarı parlak boyalar 30 70 gloss
4 Yarı mat boyalar 6 30 gloss
5 Mat boyalar 0 6 gloss
RENK
Maddeler uzerilerine duşen beyaz ışık huzmesindeki ışınlardan frekansları kendi elektron titreşim frekanslarına uygun olanı absorbe eder kalanı yansıtır Yansıyan o maddenin rengidir
ORTME GUCU
Boyanın tatbik edildiği yuzeyi tam olarak kapatabilme yeteneğidir
ESNEKLİK
Boya filminin boyanan yuzeyin eğilmesi ve bukulmesi halinde catlama, kırılma ve kopma olmamasıdır
YAPIŞMA
Boya ile boyanan yuzey arasındaki cekme kuvveti ve yuzeyin puruzluluğu sayesinde oluşan film tabakasının yuzeyde tutunması İyi bir yapışma icin yuzeyin yağsız, passız, toz ve kirlerden iyice temizlenmiş olması gerekmektedir
KANAMA
Kuru film uzerine boya tatbikinde boya filmine pigment ve bağlayıcı transferinden dolayı meydana gelen gorunumlerdir
URUN CİNSLERİ
MACUNLAR
Boyaların uygulanacağı yuzeylerde oluşmuş cukur ve hataların kapatılması amacıyla duşuk pigment oranı ve yuksek dolgu ve katkı maddesi ile oluşturulmuş spatula ile belli kısımlara uygulanan yuzeylerin aynı seviyeye gelmesini sağlayan malzemelerdir Bu tip malzemeler uzerine direkt boya uygulaması yapılmaz Araya bir astar tabakası atılması gerekmektedir
ASTARLAR
Uygulanacak boyaların cıplak metal yuzeylere yada altındaki tabakaya yapışmalarını sağlayan ayrıca korozyonun boya filminin altında ilerlemesine mani olarak metal yuzeyin paslanmasına engel olurlar
DOLGU VE ASTAR DOLGULAR ( PRIMER PRIMER FILLER )
Son kat atılacak boyalardan once yuzeydeki derin cizikler ile ufak boşlukları doldurmak , ayrıca boya filminin altında duzgun bir yuzey oluşturarak boyanın iyi yayılma yapmasını sağlayan bu sayede boyaların daha parlak ve iyi bir gorunum oluşturmasına imkan veren malzemelerdir Genelde yine katkı ve dolgusu yuksek urunler olup son kat boya uygulanmadan once son kurumalarını yapmaları beklenmelidir
SON KAT BOYA VE VERNİKLER
Uygulandıkları yuzeyleri dış etkilere karşı korumak veya dekoratif amaclarla uygulanan parlaklık ve ortuculukleri yuksek fim oluşturan kimyasal malzemelerdir
Boya icine renk verici malzemelr yani pigmentler cıkarıldığında oluşan malzemeler vernik adını alırlar
BOYA AMBALAJLARI UZERİNDEKİ PİKTOGRAM VE İŞARETLERİN ANLAMLARI
T ; T+ : Zehirli ; cok zehirli
Ee : Patlayıcı
Xn : Zararlı
Xi : Tahriş edici
F : Kolay alevlenir
F+ : Cok kolay alevlenir
C : Aşındırıcı
O : Oksitleyici
Yuzeylerin korunması veya dekoratif amaclarla ceşitli yuzeylere uygulandığında yuzeyler uzerinde kuruyan bir film tabakası oluşturan kimyasal bileşimlerdir
BOYAYI TEŞKİL EDEN BİLEŞİMLER
1 Bağlayıcılar (Alkid veya recine diye de adlandırılır
2 Pigmentler (Boyar maddeler )
3 Extenders (Yardımcı pigmentler )
4 Katkı ve dolgu maddeleri (Talk, kalsit, barit vs )
5 Kimyasal ajanlar ve yardımcılar ( Disperse ediciler, Yuzey duzelticiler, Kabuk onleyiciler, Kurumayı sağlayan yardımcılar, Cokme onleyiciler vs )
6 Solventler (Boya imalatı ve uygulama sırasında akışkanlığı ve uygulamayı kolaylaştıran genelde petrol turevi sıvılar)
7 Ozel amaclı boyalarda ozel amacı sağlayan diğer kimyasallar
VERNİK
1 Yuzeylerin kendi tabi goruntulerinin korunması
2 Atılan verniğin altında kalan boyaların (metalik aluminyum gibi ) kendi renklerinin gorulmesi veya
3 Yuzeylerin korunması
amacıyla hazırlanmış icinde pigment ve ortuculuk veren bileşenlerin olmadığı yuzeyler uzerinde kuruyan bir film tabakası oluşturan kimyasal bileşimlerdir
BOYA UYGULAMA YONTEMLERİ
Fırca, rulo, pistole (havalı havasız) , merdane, daldırma, sıyırma, serigrafi, elektrostatik vs yontemlerle kullanış amacına veya istenilen sonuca bağlı olarak yapılır
BAĞLAYICILAR
Bağlayıcı tanımı genel anlamda boyanın cinsine bağlı olarak ceşitli kuruyan yağlar, alkid recineleri, plastifiyanlardır Bunlar koruyucu bir film oluşturur ve boya icinde renk, ortme, kıvamlılık, yoğunluk, dayanıklılık gibi ozellikler taşıyan pigment, katkı ve dolgu maddeleri ile diğer kimyasal maddeleri bir arada tutmaya yararlar
Bağlayıcılar boyalara onemli ozellikler verdiklerinden kullanım yerlerine gore değişik bağlayıcı sistemleri kullanılmaktadır
Bunlar boyaya sertlik, elastikiyet, parlaklık, dış etkenlere ve kimyasallara karşı koruma, yapışma ve kuruma ozellikleri gibi onemli ozellikler verirler
PIGMENTLER ( BOYAR MADDELER )
Boyalara renklerini veren ve bağlayıcı icinde cozunmeyen organik ve anorganik yapıdaki mikron buyukluğundeki katı partikullerdir
EXTENDERS ( YARDIMCI PIGMENTLER )
Boya icine girildiğinde direkt ortuculuk vermeyen fakat diğer bazı ozellikler (yoğunluk, matlık verme vs) kazandıran maddeler
KATKI VE DOLGU MADDELERİ
Boyanın yoğunluk yuzey duzgunluğu, matlığı, maliyeti gibi unsurları ayarlamak amacıyla boya icine girilen katı maddelerdir
KİMYASAL AJANLAR
Boyaya duşuk oranlarda girildiği halde boya uretimi , boya kurlenmesi veya boyanın depolanması ve uyulanması sırasında boyaya onemli ozellikler kazandıran ( Dispers ediciler, ıslatıcılar, pigment yuzmesini onleyiciler , duzgun yayılmayı sağlayıcılar , cokme onleyiciler , kopuk kesiciler , akışkanlığı kontrol ediciler , kabuk onleyiciler , sarkma onleyiciler , kurutucular , matlaştırıcılar , fungusitler (kuf ve bakteri onleyiciler), kayganlaştırıcılar, elektrik direncini azaltan katkılar , UV sararması onleyiciler, katalistler vs kimyasallardır
SOLVENTLER
Boya uretimi ve uygulaması sırasında bağlayıcıya ve boyaya uygun bir uygulama kıvamı (vizkozite) sağlayarak boya icindeki diğer bileşiklerin homojen bir faz oluşturması amacıyla boyaya ilave edilen sıvı malzemelerdir Bunlar uygulama sonrası bağlayıcı , pigmenti koruyucu ve dekoratif bir film halinde bırakarak boyanın uygulandığı yuzeyden buharlaşarak yuzeyi terk ederler
Solventlerin ceşitli boyalarda kullanılması icin şu ozelliklere dikkat edilir
1 Cozunurluk gucu
2 Buharlaşma hızı
3 Kaynama noktası
4 Alevlenme noktası
5 Kokusu
6 Toksitite
7 Korozyon
8 Fiyatı
Boyalar;
1 Tuketim yerlerine gore
İnşaat Boyaları ( Yağlı ve yarı sentetik sentetik Emulsiyon )
Sanayi Boyaları ( Sentetik selulozik Fırın Akrilik vs )
2 Bağlayıcı tiplerine gore
Su bazlı boyalar
Sentetik boyalar
Selulozik boyalar
Akrilik boyalar
Poliuretan boyalar
Epoksi boyalar
Klorkaucuklu boyalar
Polyester boyalar
Alkid Melamin boyalar (Fırın)
Silikon esaslı boyalar (Isıya dayanıklılar)
Vinilik recine bazlılar
Toz boyalar
olmak uzere iki ana sınıfta toplanabilir ve pek cok alt gruba ayrılabilirler
BOYALARDA KULLANILAN BAZI TANIMLAR
KURUMA
Boyaların sıvı veya pasta halinden katı hale gecme olayına kuruma; bu iş icin gecen zamana ise kuruma zamanı denir
Otomotiv boyalarında genellikle ilk once solvent buharlaşarak yuzeyden uzaklaşır daha sonra ise boya filmi atmosferden oksijen emerek sertleşme surecine girer Boyalar hemen kurumuş gozukseler de kimyasal setleşme dediğimiz tam kurlenme suresini en az 72 saatte tamamlar
Boyalar kurumalarına gore ;
1 Hava oksidasyonu ile kuruyan boyalar (Kuruyan yağlarla yapılmış sentetik boya sistemleri)
2 Solvent ucması ile kuruyan boyalar (Selulozik boyalar)
3 Kimyasal reaksiyon ile kuruyan boyalar (Cift komponentli boya sistemleri Akrilik, Poliuretan, Epoksi, Polyester vs)
4 Isı ile kuruyan boyalar (Alkid Melamin sistemler Fırın kurumalı boyalar, Elektrostatik tos boyalar)
vs olmak uzere ceşitli tiplere ayrılabilirler
VİZKOZİTE
Akışkanların akmaya karşı gosterdikleri direnc olarak tanımlanır Boya cinslerine ve bağlayıcı tiplerine bağlı olarak değişik vizkozite bakma yontemleri vardır
Vizkozite belirlenirken sıcaklık ile vizkozite arasındaki ilişki cok onemli olup boyanın kalitesine direkt etki eder
SERTLİK
Boyaların iz ve cizilmeye karşı olan direncleridir
PARLAKLIK
Işığın yuzey tarafından absorbe edilmeyen kısmının yansımasıdır Bakış acısına gore değişir
1 Cok parlak boyalar 85 gloss ve ustu
2 Parlak boyalar 70 85 gloss
3 Yarı parlak boyalar 30 70 gloss
4 Yarı mat boyalar 6 30 gloss
5 Mat boyalar 0 6 gloss
RENK
Maddeler uzerilerine duşen beyaz ışık huzmesindeki ışınlardan frekansları kendi elektron titreşim frekanslarına uygun olanı absorbe eder kalanı yansıtır Yansıyan o maddenin rengidir
ORTME GUCU
Boyanın tatbik edildiği yuzeyi tam olarak kapatabilme yeteneğidir
ESNEKLİK
Boya filminin boyanan yuzeyin eğilmesi ve bukulmesi halinde catlama, kırılma ve kopma olmamasıdır
YAPIŞMA
Boya ile boyanan yuzey arasındaki cekme kuvveti ve yuzeyin puruzluluğu sayesinde oluşan film tabakasının yuzeyde tutunması İyi bir yapışma icin yuzeyin yağsız, passız, toz ve kirlerden iyice temizlenmiş olması gerekmektedir
KANAMA
Kuru film uzerine boya tatbikinde boya filmine pigment ve bağlayıcı transferinden dolayı meydana gelen gorunumlerdir
URUN CİNSLERİ
MACUNLAR
Boyaların uygulanacağı yuzeylerde oluşmuş cukur ve hataların kapatılması amacıyla duşuk pigment oranı ve yuksek dolgu ve katkı maddesi ile oluşturulmuş spatula ile belli kısımlara uygulanan yuzeylerin aynı seviyeye gelmesini sağlayan malzemelerdir Bu tip malzemeler uzerine direkt boya uygulaması yapılmaz Araya bir astar tabakası atılması gerekmektedir
ASTARLAR
Uygulanacak boyaların cıplak metal yuzeylere yada altındaki tabakaya yapışmalarını sağlayan ayrıca korozyonun boya filminin altında ilerlemesine mani olarak metal yuzeyin paslanmasına engel olurlar
DOLGU VE ASTAR DOLGULAR ( PRIMER PRIMER FILLER )
Son kat atılacak boyalardan once yuzeydeki derin cizikler ile ufak boşlukları doldurmak , ayrıca boya filminin altında duzgun bir yuzey oluşturarak boyanın iyi yayılma yapmasını sağlayan bu sayede boyaların daha parlak ve iyi bir gorunum oluşturmasına imkan veren malzemelerdir Genelde yine katkı ve dolgusu yuksek urunler olup son kat boya uygulanmadan once son kurumalarını yapmaları beklenmelidir
SON KAT BOYA VE VERNİKLER
Uygulandıkları yuzeyleri dış etkilere karşı korumak veya dekoratif amaclarla uygulanan parlaklık ve ortuculukleri yuksek fim oluşturan kimyasal malzemelerdir
Boya icine renk verici malzemelr yani pigmentler cıkarıldığında oluşan malzemeler vernik adını alırlar
BOYA AMBALAJLARI UZERİNDEKİ PİKTOGRAM VE İŞARETLERİN ANLAMLARI
T ; T+ : Zehirli ; cok zehirli
Ee : Patlayıcı
Xn : Zararlı
Xi : Tahriş edici
F : Kolay alevlenir
F+ : Cok kolay alevlenir
C : Aşındırıcı
O : Oksitleyici
