Mevlananın anadoluya katkıları,Mevlananın anadoluya katkıları nelerdir,
MEVLANA CELALEDDÎNİ RUMÎ
Gonuller sultanı ve buyuk sima olan Hazreti Mevlana, Turk Tasavvuf Edebiyatı’nın kurucusu ve klasik şiirimizin de en onemli ilham kaynağı olan bir kişi olarak kabul edilir Bu buyuk insanın hayatı ve eserleriyle ilgili olarak bir kitap yazdık Anadolu Universitesi İngilizce Oğretmenliği Bolumunde okuyan oğlum Taha Guneş de bu kitabın İngilizce’ye cevirdi Bu ceviri de yayınlandı ( Sahhaf Yayınevi) Eser, ucuncu baskısını yaptı Bu sene (2007) UNESCO tarafından Mevlana yılı olarak kabul edildi Konuyla ilgili ozet bilgiyi sizlerle paylaşmak istedim
Mevlana’nın en onemli eseri (25618 beyit) Mesnevii Manevi’den sectiğimiz hikayelere de yer verilmiştir Unlu duşunur ve şair Mevlana, bunları zamanın şiir ve edebiyat dili olan Farsca ile kaleme almıştı Bu hikayeler, ceşitli ceviri veya secmelerden derlenerek esere alınmıştır Şuphesiz bu hikayelerden cıkartılabilecek onemli fikirler ve yorumlar olabilir Bunları okuyuculara havale ediyoruz
Mevlana, Mesnevi’sinde insanlık alemine evrensel olan fikir ve duşunceleri sunarken somut ornek ve temsil anlatı şeklini kullanarak etki gucunu ve alanını oldukca genişletmiştir Bu hikayelerle yetiştirilmek istenen insan tipinin ozelliklerini şu şekilde sıralamamız mumkundur:
Ahlaklı, kotuluklerden arınmış, doğruluğu kendine ilke edinmiş, bilgili, nefsin kotu isteklerine uymayan, calışkan, cok yonlu, vizyon sahibi, vefalı, fedakar, cıkar gozetmeyen, dilini ve kalbini kotuluklerden temizlemiş, yuksek fikirli, kalbi insan ve cevre sevgisiyle dopdolu, gereksiz gurur ve kinden uzaklaşmış, olgun (kamil) insanlar…
Toplum olarak biz, Mevlana’yı tanımadan gecmişimizi, sanatımızı, edebiyatımızı, velhasıl kultur ve medeniyetimizi layıkıyla tanımış olmayız Bizlere duşen vazife, onun hikmetli eserlerini okuyup onlardan gerekli şekilde faydalanabilmektir Bizler zengin bir kultur hazinesi icindeyiz Bu zengin kulturun kıymetini bilip elimizden geldiği kadar, onu anlamaya calışmalıyız
Şehirleri, uzun vadede tanıtıp yaşatanlar muhendis ve mimarlardan cok yazarlar, şairler ve duşunce insanlarıdır Osmanlı şehirlerinde klasik şiir ve edebiyat ikliminin oluşmasında Mevlevi mekanlarının onemli katkısı olmuştur
imagesmevlananinanadoluyakatkilari5ad29c933659b
Anadolu’nun Turk ve İslam yurdu haline gelmesinde pek cok sebep vardır Bunlardan biri de tasavvuf ve tasavvufi zumrelerdir Ahmet Yesevi, Mevlana, Hacı Bektaşı Veli ve Yunus Emre gibi gonul mimarları, Anadolu insanının feyiz kaynağı olmuşlardır Dolayısıyla Anadolu’da, Turkleşme ve İslamlaşma hareketinin daha cok on ikinci ve on ucuncu yuzyıllarda gercekleştiği soylenebilir
Yeseviyye, Mevleviyye ve Rufaiyye gibi tasavvuf okulları, Anadolu’nun maddimanevi imarında etkili olmuşlardır Anadolu insanı, genel anlamda tasavvufa yatkın olduğu icin, dergahlar, sığınma yerleri haline gelmiştir Toprağın işlenmesinde, sanatın gelişmesinde ve sosyal barışın sağlanmasında etkili olmuşlardır
11 yuzyıldan itibaren Anadolu’da bircok değişiklik olmuş, bolgeye yerleşen Turkler, surekli olarak Horasan ve Orta Asya’dan gelen yeni kafilelerle desteklenmişlerdir Onceleri, ceşitli bağımsız Turkmen grupları tarafından başlatılan akınlar, Selcuklular tarafından devam ettirilmiş bircok yerde Turkler coğunluk konumuna gelmişlerdir Bunun tabii sonucu olarak, Anadolu’daki siyasi guc, tarım, ticaret, sanayi ve hayvancılıkla uğraşan Turklerin eline gecmeye başlamıştır Anadolu’nun İslamlaşması, ancak on dorduncu yuzyılın ortalarında mumkun olabilmiştir
Anadolu Selcukluları, Farsca’yı edebiyat ve devlet dili olarak kullandıkları icin, siyasi ve kulturel hayatta İran kulturunun etkili olduğu soylenebilir Selcuklu sultanları, Keykubad, Keyhusrev, Keykavus gibi unvanları kullanarak, İran edebiyatına yoğun ilgi gostermekte, idari işlerin bircoğu İran asıllı kimseler tarafından yurutulmekteydi
13 yuzyılda Moğol akınlarıyla yıpranan Selcuklu Devleti’nin yerini beylikler alırken, devletin resmi dil kabul ettiği Farsca’nın yerini, Turkce almaya başlamıştır Mevlana, Turk kelimesi ile aynı zamanda Muslumanlığı da ifade etmektedir
Mevlana’nın ataları, on ucuncu asrın başlarında bugun Afganistan’ın kuzeyinde ve Ozbekistan sınırına yakın bir bolgede bulunan Belh şehrinde ikamet etmekteydi Bu şehir, İslam oncesine yakın asırlardan itibaren Turklerin hakimiyetinde bulunmuş, Gaznelilerin ve Selcukluların idaresinde onemli ilim merkezlerinden birisi haline gelmişti Şehir, Mevlana’nın doğduğu yıllarda Harzemşahların hakimiyetindeydi Mevlana ve ailesi, bu bolgeyi (Horasan) Anadolu’ya bağlayan guclu bağlardan biri olmuştur
Turkler, Anadolu’yu fethettikten sonra, cami, medrese, tekke, zaviye, kervansaray, hastane, hamam, turbe ve suyolu gibi sosyal kuruluşlar inşa etmişlerdir Dolasıyla, bu sosyal kurumların katkılarıyla, Anadolu’nun Turkleşmesi ve İslamlaşması durdurulamamıştır
XIII yuzyıl Selcuklu doneminde Konya’da yaşayıp eser yazan şair ve duşunur Mevlana’nın Turk şiir ve kulturu uzerindeki derin tesiri, her gecen gun artarak devam etmektedir Bu etkinin, sadece Turkİslam toplumuyla sınırlı kalmayarak butun insanlık alemini kuşatmış olduğunu soyleyebiliriz
MEVLANA CELALEDDÎNİ RUMÎ
Gonuller sultanı ve buyuk sima olan Hazreti Mevlana, Turk Tasavvuf Edebiyatı’nın kurucusu ve klasik şiirimizin de en onemli ilham kaynağı olan bir kişi olarak kabul edilir Bu buyuk insanın hayatı ve eserleriyle ilgili olarak bir kitap yazdık Anadolu Universitesi İngilizce Oğretmenliği Bolumunde okuyan oğlum Taha Guneş de bu kitabın İngilizce’ye cevirdi Bu ceviri de yayınlandı ( Sahhaf Yayınevi) Eser, ucuncu baskısını yaptı Bu sene (2007) UNESCO tarafından Mevlana yılı olarak kabul edildi Konuyla ilgili ozet bilgiyi sizlerle paylaşmak istedim
Mevlana’nın en onemli eseri (25618 beyit) Mesnevii Manevi’den sectiğimiz hikayelere de yer verilmiştir Unlu duşunur ve şair Mevlana, bunları zamanın şiir ve edebiyat dili olan Farsca ile kaleme almıştı Bu hikayeler, ceşitli ceviri veya secmelerden derlenerek esere alınmıştır Şuphesiz bu hikayelerden cıkartılabilecek onemli fikirler ve yorumlar olabilir Bunları okuyuculara havale ediyoruz
Mevlana, Mesnevi’sinde insanlık alemine evrensel olan fikir ve duşunceleri sunarken somut ornek ve temsil anlatı şeklini kullanarak etki gucunu ve alanını oldukca genişletmiştir Bu hikayelerle yetiştirilmek istenen insan tipinin ozelliklerini şu şekilde sıralamamız mumkundur:
Ahlaklı, kotuluklerden arınmış, doğruluğu kendine ilke edinmiş, bilgili, nefsin kotu isteklerine uymayan, calışkan, cok yonlu, vizyon sahibi, vefalı, fedakar, cıkar gozetmeyen, dilini ve kalbini kotuluklerden temizlemiş, yuksek fikirli, kalbi insan ve cevre sevgisiyle dopdolu, gereksiz gurur ve kinden uzaklaşmış, olgun (kamil) insanlar…
Toplum olarak biz, Mevlana’yı tanımadan gecmişimizi, sanatımızı, edebiyatımızı, velhasıl kultur ve medeniyetimizi layıkıyla tanımış olmayız Bizlere duşen vazife, onun hikmetli eserlerini okuyup onlardan gerekli şekilde faydalanabilmektir Bizler zengin bir kultur hazinesi icindeyiz Bu zengin kulturun kıymetini bilip elimizden geldiği kadar, onu anlamaya calışmalıyız
Şehirleri, uzun vadede tanıtıp yaşatanlar muhendis ve mimarlardan cok yazarlar, şairler ve duşunce insanlarıdır Osmanlı şehirlerinde klasik şiir ve edebiyat ikliminin oluşmasında Mevlevi mekanlarının onemli katkısı olmuştur
imagesmevlananinanadoluyakatkilari5ad29c933659b
Anadolu’nun Turk ve İslam yurdu haline gelmesinde pek cok sebep vardır Bunlardan biri de tasavvuf ve tasavvufi zumrelerdir Ahmet Yesevi, Mevlana, Hacı Bektaşı Veli ve Yunus Emre gibi gonul mimarları, Anadolu insanının feyiz kaynağı olmuşlardır Dolayısıyla Anadolu’da, Turkleşme ve İslamlaşma hareketinin daha cok on ikinci ve on ucuncu yuzyıllarda gercekleştiği soylenebilir
Yeseviyye, Mevleviyye ve Rufaiyye gibi tasavvuf okulları, Anadolu’nun maddimanevi imarında etkili olmuşlardır Anadolu insanı, genel anlamda tasavvufa yatkın olduğu icin, dergahlar, sığınma yerleri haline gelmiştir Toprağın işlenmesinde, sanatın gelişmesinde ve sosyal barışın sağlanmasında etkili olmuşlardır
11 yuzyıldan itibaren Anadolu’da bircok değişiklik olmuş, bolgeye yerleşen Turkler, surekli olarak Horasan ve Orta Asya’dan gelen yeni kafilelerle desteklenmişlerdir Onceleri, ceşitli bağımsız Turkmen grupları tarafından başlatılan akınlar, Selcuklular tarafından devam ettirilmiş bircok yerde Turkler coğunluk konumuna gelmişlerdir Bunun tabii sonucu olarak, Anadolu’daki siyasi guc, tarım, ticaret, sanayi ve hayvancılıkla uğraşan Turklerin eline gecmeye başlamıştır Anadolu’nun İslamlaşması, ancak on dorduncu yuzyılın ortalarında mumkun olabilmiştir
Anadolu Selcukluları, Farsca’yı edebiyat ve devlet dili olarak kullandıkları icin, siyasi ve kulturel hayatta İran kulturunun etkili olduğu soylenebilir Selcuklu sultanları, Keykubad, Keyhusrev, Keykavus gibi unvanları kullanarak, İran edebiyatına yoğun ilgi gostermekte, idari işlerin bircoğu İran asıllı kimseler tarafından yurutulmekteydi
13 yuzyılda Moğol akınlarıyla yıpranan Selcuklu Devleti’nin yerini beylikler alırken, devletin resmi dil kabul ettiği Farsca’nın yerini, Turkce almaya başlamıştır Mevlana, Turk kelimesi ile aynı zamanda Muslumanlığı da ifade etmektedir
Mevlana’nın ataları, on ucuncu asrın başlarında bugun Afganistan’ın kuzeyinde ve Ozbekistan sınırına yakın bir bolgede bulunan Belh şehrinde ikamet etmekteydi Bu şehir, İslam oncesine yakın asırlardan itibaren Turklerin hakimiyetinde bulunmuş, Gaznelilerin ve Selcukluların idaresinde onemli ilim merkezlerinden birisi haline gelmişti Şehir, Mevlana’nın doğduğu yıllarda Harzemşahların hakimiyetindeydi Mevlana ve ailesi, bu bolgeyi (Horasan) Anadolu’ya bağlayan guclu bağlardan biri olmuştur
Turkler, Anadolu’yu fethettikten sonra, cami, medrese, tekke, zaviye, kervansaray, hastane, hamam, turbe ve suyolu gibi sosyal kuruluşlar inşa etmişlerdir Dolasıyla, bu sosyal kurumların katkılarıyla, Anadolu’nun Turkleşmesi ve İslamlaşması durdurulamamıştır
XIII yuzyıl Selcuklu doneminde Konya’da yaşayıp eser yazan şair ve duşunur Mevlana’nın Turk şiir ve kulturu uzerindeki derin tesiri, her gecen gun artarak devam etmektedir Bu etkinin, sadece Turkİslam toplumuyla sınırlı kalmayarak butun insanlık alemini kuşatmış olduğunu soyleyebiliriz
