Prematüre bebeklerde büyümenin izlenmesi
Prematüre bebeklerin takibinde önemli bir husus bebeğin düzeltilmiş yaşına göre hareket edilmesi zorunluluğudur. Bebek erken doğduğu için boy ve kilo artışı dışında baş kontrolü, gülümseme gibi nörolojik gelişmelerin de düzeltilmiş yaş göz önüne alınarak takip edilmesi gerekir.
Pekiyi düzeltilmiş yaş nasıl hesaplanır? Bebeğin kronolojik (doğduğu günden itibaren geçen süre), erken doğduğu hafta veya ayın çıkarılmasıyla elde edilir. Örneğin gestasyon yaşı 30 hafta olan (30. haftada doğan) bir preterm bebek olsun. 40 hafta - 30 hafta = 10 hafta ( 2,5ay) erken doğmuştur. Bu bebek kronolojik olarak (doğum tarihine göre) 6 aylık olduğunda düzeltilmiş yaşı 6 ay – 2,5 ay = 3,5 ay olacaktır.
Kronolojik yaş 36 aylık olana kadar büyümenin izlenmesinde düzeltilmiş yaş kullanımı önerilir Bundan sonra bebeğin büyümesi kronolojik yaşına göre izlenebilir. Düzeltilmiş yaştan kronolojik yaşa ilk geçişte bebeğin persantil eğrisinin de değişebilir. Ancak büyüme hızının etkilenmemesi gerekir.
Prematüre bebeklerin ideal büyümelerinin nasıl olması gerektiği kesin olarak bilinmemektedir. Büyüme açısından homojen bir grup oluşturmayan bu bebeklerin büyüme şekillerine ilişkin yapılmış çalışmaları karşılaştırmak zordur. Bu çalışmalarda doğum tartıları, çalışmaya alınan bebeklerin özellikleri, bebeklerin doğduğu yıllardaki uygulamalar ve izlem süreleri önemli farklılıklar göstermektedir.
Bebek taburcu olduktan sonra ilk haftalardaki sık izlem sırasında veya ölçülerinin henüz standart büyüme eğrilerinin çok altında olduğu dönemde yaşıtlarına göre nasıl olduğunu söylemek mümkün olamadığına göre ne yapılmalıdır? Bu durumda büyüme hızının izlenmesi daha doğrudur. Düzeltilmiş yaşına göre benzer yaştaki term bebeklerin büyüme hızıyla karşılaştırılması yararlı olabilir. Aşağıda bir büyüme hızı tablosu örnek olarak verilmiştir.
T A R T I ..... A L I Ş I ..... (Gram / Gün)
YAŞ
10. PERSENTİL
50. PERSENTİL
90. PERSENTİL
Kız
Erkek
Kız
Erkek
Kız
Erkek
1 aya kadar
20
18
29
30
39
42
2-3 ay
14
18
23
26
32
36
5-6 ay
12
12
15
15
19
19
Büyümeyi Yakalama:
Çok düşük doğum tartılı bebekler doğum sonrası ilk haftalarda beklenen fetal büyüme hızının altında kalırlar. Ancak bir kez doğum tartılarını yakaladıktan sonra intrauterin büyüme hızına benzer hızlarda büyümeye başlarlar ve tartı artışı 15 g/kg/gün, boy uzaması 1 cm/hafta, baş çevresi artışı 0,7 cm/hafta olur. Maksimal büyüme hızı postkonsepsiyonel 36–40 haftalarda görülür. Ancak bu bebeklerin çoğu hedeflenen hızda büyümelerine rağmen büyümeyi yakalayamazlar ve taburcu olurken postkonsepsiyonel haftadaki referans fetal tartı göre 10. persentilin altında kalırlar.
Düşük doğum tartılı, AGA bebekler için büyümeyi yakalama genellikle ilk 2 yaşta olur. İlk olarak baş çevresi, sonra tartı en sonra da boy büyümeyi yakalar. Üç yaşından sonra büyümeyi yakalama enderdir.
(Prof. Dr. Zeynep İnce’nin yayınlarından faydalanılmıştır)
Prematüre bebeklerin takibinde önemli bir husus bebeğin düzeltilmiş yaşına göre hareket edilmesi zorunluluğudur. Bebek erken doğduğu için boy ve kilo artışı dışında baş kontrolü, gülümseme gibi nörolojik gelişmelerin de düzeltilmiş yaş göz önüne alınarak takip edilmesi gerekir.
Pekiyi düzeltilmiş yaş nasıl hesaplanır? Bebeğin kronolojik (doğduğu günden itibaren geçen süre), erken doğduğu hafta veya ayın çıkarılmasıyla elde edilir. Örneğin gestasyon yaşı 30 hafta olan (30. haftada doğan) bir preterm bebek olsun. 40 hafta - 30 hafta = 10 hafta ( 2,5ay) erken doğmuştur. Bu bebek kronolojik olarak (doğum tarihine göre) 6 aylık olduğunda düzeltilmiş yaşı 6 ay – 2,5 ay = 3,5 ay olacaktır.
Kronolojik yaş 36 aylık olana kadar büyümenin izlenmesinde düzeltilmiş yaş kullanımı önerilir Bundan sonra bebeğin büyümesi kronolojik yaşına göre izlenebilir. Düzeltilmiş yaştan kronolojik yaşa ilk geçişte bebeğin persantil eğrisinin de değişebilir. Ancak büyüme hızının etkilenmemesi gerekir.
Prematüre bebeklerin ideal büyümelerinin nasıl olması gerektiği kesin olarak bilinmemektedir. Büyüme açısından homojen bir grup oluşturmayan bu bebeklerin büyüme şekillerine ilişkin yapılmış çalışmaları karşılaştırmak zordur. Bu çalışmalarda doğum tartıları, çalışmaya alınan bebeklerin özellikleri, bebeklerin doğduğu yıllardaki uygulamalar ve izlem süreleri önemli farklılıklar göstermektedir.
Bebek taburcu olduktan sonra ilk haftalardaki sık izlem sırasında veya ölçülerinin henüz standart büyüme eğrilerinin çok altında olduğu dönemde yaşıtlarına göre nasıl olduğunu söylemek mümkün olamadığına göre ne yapılmalıdır? Bu durumda büyüme hızının izlenmesi daha doğrudur. Düzeltilmiş yaşına göre benzer yaştaki term bebeklerin büyüme hızıyla karşılaştırılması yararlı olabilir. Aşağıda bir büyüme hızı tablosu örnek olarak verilmiştir.
T A R T I ..... A L I Ş I ..... (Gram / Gün)
YAŞ
10. PERSENTİL
50. PERSENTİL
90. PERSENTİL
Kız
Erkek
Kız
Erkek
Kız
Erkek
1 aya kadar
20
18
29
30
39
42
2-3 ay
14
18
23
26
32
36
5-6 ay
12
12
15
15
19
19
Büyümeyi Yakalama:
Çok düşük doğum tartılı bebekler doğum sonrası ilk haftalarda beklenen fetal büyüme hızının altında kalırlar. Ancak bir kez doğum tartılarını yakaladıktan sonra intrauterin büyüme hızına benzer hızlarda büyümeye başlarlar ve tartı artışı 15 g/kg/gün, boy uzaması 1 cm/hafta, baş çevresi artışı 0,7 cm/hafta olur. Maksimal büyüme hızı postkonsepsiyonel 36–40 haftalarda görülür. Ancak bu bebeklerin çoğu hedeflenen hızda büyümelerine rağmen büyümeyi yakalayamazlar ve taburcu olurken postkonsepsiyonel haftadaki referans fetal tartı göre 10. persentilin altında kalırlar.
Düşük doğum tartılı, AGA bebekler için büyümeyi yakalama genellikle ilk 2 yaşta olur. İlk olarak baş çevresi, sonra tartı en sonra da boy büyümeyi yakalar. Üç yaşından sonra büyümeyi yakalama enderdir.
(Prof. Dr. Zeynep İnce’nin yayınlarından faydalanılmıştır)
