Dermatolojide saç illetlerinin en sık görülenidir saç dökülmeleri. Saç dökülmesi bir tanı değil, araştırılıp isimlendirilmesi gereken bir sıkıntıdır. Hastalar için ise labirentin çıkmaz yollarından birisidir. Saçları dökülen hastalar ziyadesiyle bunalmış ve tedaviler konusunda telaşlıdır.
İnsan saçı mütemadi büyüme ve dinlenme periyotları ile büyür ve ayda ortalama 6-10 milimetre uzar. Olağanda günlük saç kaybı 50-100 teldir. Anormal saç dökülmesi durumlarında ise bu sayı artar ve taraklarda, banyo ve lavabo sarfiyatlarında ve elbiselerde şiddetli ölçüde saç biriktiği görülebilir.
Saçın hayat döngüsü üç fazdır.
Anagen faz (büyüme fazı): 3-5 yıl sürer. Saçın hayat döngüsünün %90’ını oluşturur.
Katagen faz (geçiş fazı): Büyüme evresinin ahir saç kökleri kendilerini dinlenme evresine hazırlar. Büyüme periyodundan dinlenme devrine geçişe katagen faz denir. 3-5 hafta sürer. Bu evrede saç kökleri en dip kesimlerinden başlayarak kendi içine çöker.
Telogen faz (dinlenme fazı): Saçın köküyle teması gevşer. Yaklaşık 3-5 ay süren bu periyottan sonra saç kökünden ayrılır ve düşer. Saç telinin ayrıldığı bu noktadan yenisi çıkar ve yeni bir döngü başlar.
Bugünkü yazımda sizlerle en sık saç dökülmesine neden olan 3 marazı irdeleyip, tedavi aşamaları hakkında haber vereceğim.
Androjenik alopesi en sık görülen saç dökülme nedenidir. Genetik olarak yatkın kimselerde androjen hormonların tesiriyle kıl foliküllerinin minyatürleşmesidir. Erken yaşta görülenlerde, artmış kardiovasküler hastalık riski olduğu çalışmalarda gösterilmiştir. Dermatoskopi muayenesinde % 20’den çokça kılın çap farklılığı mevcuttur. Hatun olgularda, tedavi öncesi bağımsız testesteron, DHEA-S, prolaktin seviyeleri bakılır. Bunun yanında depo demiri olan ferritinin 70 ng/ml üstünde olması gereklidir.
Bu hastalık öbeğinde tedavi en az bir yıl sürmelidir. Topikal minoksidil en tesirli eser olarak hala mekanını korumaktadır. Erkeklerde %5 ‘lik, hatunlarda % 2’lik formu kullanılır. Tedaviye başladıktan sonra birinci 8 hafta telogen effluvium denilen saç dökülmesi görülebilir, bu alışılagelmiş bir süreçtir. Tesirli öbür tedavi seçeneği, tip 2-5 alfa reduktaz enzimi inhibitörü olan finasteriddir. Bu tedavi ile % 91 hastada ilerleme durdurulurken, %66’sında klinik düzelme görülür. Tedavi kesildiğinde ise saçlar 1 yıl sonra eski haline döner. Finasterid tasarrufu ile ilgili erektil disfonksiyon, kalıcı seksüel bozukluk geliştiğine dair yayınlar mevcuttur. Sperm sayısında ve kalitesinde değişiklikler görülebildiğinden, evlat yapmaya çalışan çiftlere hamilelik sonrasında ilacın önerilmesi daha akılcı olacaktır. Bayanlarda görülen androjenik alopeside bu ilaç tesirli bulunmamıştır. Hatunlarda yapılan çalışmalarda sıkı karaciğer fonksiyon takibi ile birlikte Flutamid tasarrufu ile tesirli cevap alınabilir .
2. saç dökülmesi nedenimiz Telogen Effluvium’dur.
Kıl döngüsündeki karışıklık ve telogen periyottaki kıl orantısının artışına bağlı, tüm saçlı deriyi kapsayan ani ve şiddetli bir saç kaybıdır. Saçta yaygın olarak incelmeler ve dökülmeler vardır. Telogen effluvium fizikî ve ruhsal gerilim oluşturan vukuatlara karşı saç kıllarının yansısıdır. Topluluk arasında bilinen sinirsel, mevsimsel saç dökülmesi bu tiptir. Hatunlarda daha sık rastlanır ve bilhassa 40-60’lı yaşlarda gözlenir. Rastgele bir yaşta da olabilir. Saçların tutam tutam dökülmesine neden olabilir.
Anagen kıllar zararlı birçok etkene karşı hassastır. Telogen devirdeki kıllar ise göreceli olarak, saçı etkileyebilecek etkenlere karşı daha az hassastır. Anagen devirdeki bir kıl vaktinden evvel telogen periyoda makbul. Böylelikle telogen periyottaki kıl orantısı artar. Neden olan hadiseden 3-5 ay sonra telogen effluvium başlar.
Telogen effluvium en sık veladet sonrası gözlenir. Çoklukla doğumdan 2-4 ay sonra başlar ve birkaç ay sonra bizatihi düzelir. Bazen bir yıla kadar dökülmeler devam edebilir.
Menapoz, tiroid illetleri (Hipo-hipertroidi), yumurtalık, böbrek üstü bezi ve hipofiz tümörleri, tifo ,sıtma , viral hastalık üzere yüksek ateşle seyreden marazlar bu tabloyu oluşturabilir. Kimi tansiyon, depresyon ve epilepsi ilaçları, tevellüt denetim hapları, A vitamininin ziyade tüketilmesi ile de görülür. Kanserler, bağ dokusu illetleri, yeme bozuklukları, HIV/ AIDS, demir eksikliği anemisi, çinko, biotin, esansiyel yağ asitlerinin eksikliği de Telogen effluvium nedenidir. Ağır yapılan ve proteinden eksik diyetlerin akabinde, cerrahi operasyon ve kaza sonrası, ruhsal gerilim durumlarında da saç dökülmesi bu tiptedir.
Lakin olguların kıymetli bir kısmında bariz bir neden bulunamamaktadır. Telogen effluviumu başlatan neden ortadan kalktığında, takip eden 2-3 ayda mesele düzelir. Telogen kılların orantısı sıradana döner. Lakin kıl yoğunluğunun başlangıç seviyesine dönmesi için 6-12 ay gerekebilir. Lakin temelde birtakım saç sorunu yaşayan değerli sayıdaki hastalarda bu durum devam edebilir. Dökülme yıllarca sürer. Bu taktirde illete “kronik telogen effluvium” ismi verilir.
Tedavisi neden ortadan kalktığında yada tedavi edildiğinde umumiyetle kendiliğinde düzelen bir hastalık olmasıyla birlikte, destek tedavisi de uygulanır.
Saçlar kan dolaşımı ile yalnızca diplerinden beslenir. Dışarıdan uygulanan kremlerin ve losyonların tesirleri süreksiz olur ve yerinde tesir sağlamazlar. Kullanıldığı müddetçe lakin saçların yeterli görünmesini sağlarlar. En mütenasip tedavi nedene yönelik olandır. Saç dökülmesinin nedenleri araştırılır. Örneğin demir eksikliği anemisi varsa yahut tiroitle ilgili meseleler varsa bu meseleler tedavi edilmelidir.
Saç için gerekli hususlar ağız yolu ile alındığında yahut mezoterapi tekniği ile saçlı deriye enjekte edildiğinde tesirli sonuçlar sağlanır .
3. illetimiz Alopesi Areata ‘dır. Halk arasında saçkıran olarak bilinen bir saç dökülmesidir. Saçlı deride, kaş ve kirpiklerde, sakal yerinde yama halinde dökülmeler olur. Diffuz biçiminde ise bütün saçlı deride yaygın dökülme, kaş , kirpik, sakal dökülmesi, kol ve bacak kıllarında dökülme de olabilir. Başlangıçta küçük yama halinde olan dökülmelerin % 15-25 olguda total dökülmeye döndüğü gözlenmiştir. Hafif formların % 34-50’si bir yıl içinde düzelir. Dermatoskopik muayenesi; sarı noktaların tüm ortamı kaplayacak formda yaygın olması, ünlem işareti halinde kıllar ve siyah noktaların görülmesidir.
Tedavi : Çocuklarda tedavide birinci sırayı potent topikal kortizonlu ilaçlar alır. Erişkinlerde ise saçlı deriye yapılan steroid enjeksiyonları ile karşılık alınabilir. Topikal minoksidil tedavisi bu illette tek başına yerinde değildir. Yaygın olgularda kontakt iritasyon yapan hususların bu ortamlara sürülmesi ile 6 ayda % 30 karşılık alındığı bildirilmiştir. Günlük doz steroid ve gayri immunsupresif tedavilerde tedavi sıralamasında mahal almakta, saç ve kıl çıkışlarına neden olmakta lakin tekrarlama mümkünlüğü % 50’nin üzerinde görülmektedir. Son devirlerde uygulanan mezoterapi ve PRP tedavileri ile yüksek muvaffakiyet cevabı sağlanabilmektedir.
Son olarak sizlere saç dökülmesinde başarılı bulunan PRP tedavisinden kısaca bahsetmek istiyorum.
PRP (Platelet Rich Plazma) tekniği, asrî tıbbın gelişmesinde devrim niteliğinde gelişme yaratan yeni bir tedavi usulüdür. Devletimizde yeni yeni pratikleri başlamış olan PRP metodu; saç dökülmesi, deri tabakasının gençleştirilmesi ve yenilenmesi, yaraların uygunlaşması, akne izlerinin tedavisi üzere yerlerde uygulanan alternatif bir tedavi tekniğidir.
Dokuların güzelleşmesinde ve kanın pıhtılaşmasında değerli rolü olan ve ismine trombosit denilen kan hücresinden güçlü plazmadır. Sair bir deyişle otolog (kendisi) kan konsantrasyonu da denilebilir.
PRP ile, zayıflayan yahut ölmeye başlayan saç köklerinin, tüy haline gelmiş saç tellerinin canlandırılması ve eski sıhhatine kavuşturulması hedeflenmektedir. Uygulanacak kişinin kendi kanından alınan ve şahsi süreçlerle akyuvar ve trombositlerin ayrılması sonucu elde edilen solüsyonun seyrelmiş ya da saçsız kesime enjekte edilmesi sürecidir.
PRP (Platelet Rich Plazma) formülünün klinik geçmişi 1990’ lı yıllardır ve günümüze kadar muvaffakiyetle uygulanmıştır. Önceleri yüz çene ameliyatlarında yaraların güzelleşmesini hızlandırmak için, sonraları ise kalp cerrahisi, kronik yara uygunlaşması, spor hekimliği, ortopedik cerrahi sahalarında sıklıkla kullanılmaya başlanmış, artık laboratuvarda kültür ortamında hücre ayrışmasında kullanılmaktadır. Ayrıyeten en son tasarruf yeri olarak kozmetik endikasyonlardır. 2004 yılından günümüze pek çok devlette cilt antiaging ve rejuvenasyon tekniği olarak uygulanmaktadır.
PRP usulünün saça uygulanması süreci: Hastadan alınan kan santrifüje edilerek al kan hücrelerinden ayrılır. Plazma kısmı hususî bir sürece tabi tutularak seyrelmiş ya da saçsız nahiyeye enjekte edilir. PRP tedavisinde şahsi süreçle elde edilen plazmada akyuvarlar, trombositler, pıhtılaşma faktörleri ve trombosit büyüme faktörleri (PGF) bulunur. Bu formülde büyüme faktörü kök hücrelerinin göçünü ve çoğalmalarını tetikler. Bu sayede dokuda yenilenme süreci başlamış olur.
Ayda 1 sefer yekun 3 seans yapılan pratik ile saç kökleri güçlenmekte ve zayıf saç telleri dökülmemektedir. Son seanstan 3 ay sonra 4. Seans uygulanarak süreç tamamlanır. Hatun ve erkekteki tüm saç dökülme tiplerine (androgenetik alopesi, hormonal, alopesi Areata yani saçkıran, kronik şeker, troit hastalıklarına bağlı dökülmeler, protein, demir eksikliğine bağlı, ilaçlara bağlı dökülmeler dahil…) uygulanabilir.
İnsan saçı mütemadi büyüme ve dinlenme periyotları ile büyür ve ayda ortalama 6-10 milimetre uzar. Olağanda günlük saç kaybı 50-100 teldir. Anormal saç dökülmesi durumlarında ise bu sayı artar ve taraklarda, banyo ve lavabo sarfiyatlarında ve elbiselerde şiddetli ölçüde saç biriktiği görülebilir.
Saçın hayat döngüsü üç fazdır.
Anagen faz (büyüme fazı): 3-5 yıl sürer. Saçın hayat döngüsünün %90’ını oluşturur.
Katagen faz (geçiş fazı): Büyüme evresinin ahir saç kökleri kendilerini dinlenme evresine hazırlar. Büyüme periyodundan dinlenme devrine geçişe katagen faz denir. 3-5 hafta sürer. Bu evrede saç kökleri en dip kesimlerinden başlayarak kendi içine çöker.
Telogen faz (dinlenme fazı): Saçın köküyle teması gevşer. Yaklaşık 3-5 ay süren bu periyottan sonra saç kökünden ayrılır ve düşer. Saç telinin ayrıldığı bu noktadan yenisi çıkar ve yeni bir döngü başlar.
Bugünkü yazımda sizlerle en sık saç dökülmesine neden olan 3 marazı irdeleyip, tedavi aşamaları hakkında haber vereceğim.
Androjenik alopesi en sık görülen saç dökülme nedenidir. Genetik olarak yatkın kimselerde androjen hormonların tesiriyle kıl foliküllerinin minyatürleşmesidir. Erken yaşta görülenlerde, artmış kardiovasküler hastalık riski olduğu çalışmalarda gösterilmiştir. Dermatoskopi muayenesinde % 20’den çokça kılın çap farklılığı mevcuttur. Hatun olgularda, tedavi öncesi bağımsız testesteron, DHEA-S, prolaktin seviyeleri bakılır. Bunun yanında depo demiri olan ferritinin 70 ng/ml üstünde olması gereklidir.
Bu hastalık öbeğinde tedavi en az bir yıl sürmelidir. Topikal minoksidil en tesirli eser olarak hala mekanını korumaktadır. Erkeklerde %5 ‘lik, hatunlarda % 2’lik formu kullanılır. Tedaviye başladıktan sonra birinci 8 hafta telogen effluvium denilen saç dökülmesi görülebilir, bu alışılagelmiş bir süreçtir. Tesirli öbür tedavi seçeneği, tip 2-5 alfa reduktaz enzimi inhibitörü olan finasteriddir. Bu tedavi ile % 91 hastada ilerleme durdurulurken, %66’sında klinik düzelme görülür. Tedavi kesildiğinde ise saçlar 1 yıl sonra eski haline döner. Finasterid tasarrufu ile ilgili erektil disfonksiyon, kalıcı seksüel bozukluk geliştiğine dair yayınlar mevcuttur. Sperm sayısında ve kalitesinde değişiklikler görülebildiğinden, evlat yapmaya çalışan çiftlere hamilelik sonrasında ilacın önerilmesi daha akılcı olacaktır. Bayanlarda görülen androjenik alopeside bu ilaç tesirli bulunmamıştır. Hatunlarda yapılan çalışmalarda sıkı karaciğer fonksiyon takibi ile birlikte Flutamid tasarrufu ile tesirli cevap alınabilir .
2. saç dökülmesi nedenimiz Telogen Effluvium’dur.
Kıl döngüsündeki karışıklık ve telogen periyottaki kıl orantısının artışına bağlı, tüm saçlı deriyi kapsayan ani ve şiddetli bir saç kaybıdır. Saçta yaygın olarak incelmeler ve dökülmeler vardır. Telogen effluvium fizikî ve ruhsal gerilim oluşturan vukuatlara karşı saç kıllarının yansısıdır. Topluluk arasında bilinen sinirsel, mevsimsel saç dökülmesi bu tiptir. Hatunlarda daha sık rastlanır ve bilhassa 40-60’lı yaşlarda gözlenir. Rastgele bir yaşta da olabilir. Saçların tutam tutam dökülmesine neden olabilir.
Anagen kıllar zararlı birçok etkene karşı hassastır. Telogen devirdeki kıllar ise göreceli olarak, saçı etkileyebilecek etkenlere karşı daha az hassastır. Anagen devirdeki bir kıl vaktinden evvel telogen periyoda makbul. Böylelikle telogen periyottaki kıl orantısı artar. Neden olan hadiseden 3-5 ay sonra telogen effluvium başlar.
Telogen effluvium en sık veladet sonrası gözlenir. Çoklukla doğumdan 2-4 ay sonra başlar ve birkaç ay sonra bizatihi düzelir. Bazen bir yıla kadar dökülmeler devam edebilir.
Menapoz, tiroid illetleri (Hipo-hipertroidi), yumurtalık, böbrek üstü bezi ve hipofiz tümörleri, tifo ,sıtma , viral hastalık üzere yüksek ateşle seyreden marazlar bu tabloyu oluşturabilir. Kimi tansiyon, depresyon ve epilepsi ilaçları, tevellüt denetim hapları, A vitamininin ziyade tüketilmesi ile de görülür. Kanserler, bağ dokusu illetleri, yeme bozuklukları, HIV/ AIDS, demir eksikliği anemisi, çinko, biotin, esansiyel yağ asitlerinin eksikliği de Telogen effluvium nedenidir. Ağır yapılan ve proteinden eksik diyetlerin akabinde, cerrahi operasyon ve kaza sonrası, ruhsal gerilim durumlarında da saç dökülmesi bu tiptedir.
Lakin olguların kıymetli bir kısmında bariz bir neden bulunamamaktadır. Telogen effluviumu başlatan neden ortadan kalktığında, takip eden 2-3 ayda mesele düzelir. Telogen kılların orantısı sıradana döner. Lakin kıl yoğunluğunun başlangıç seviyesine dönmesi için 6-12 ay gerekebilir. Lakin temelde birtakım saç sorunu yaşayan değerli sayıdaki hastalarda bu durum devam edebilir. Dökülme yıllarca sürer. Bu taktirde illete “kronik telogen effluvium” ismi verilir.
Tedavisi neden ortadan kalktığında yada tedavi edildiğinde umumiyetle kendiliğinde düzelen bir hastalık olmasıyla birlikte, destek tedavisi de uygulanır.
Saçlar kan dolaşımı ile yalnızca diplerinden beslenir. Dışarıdan uygulanan kremlerin ve losyonların tesirleri süreksiz olur ve yerinde tesir sağlamazlar. Kullanıldığı müddetçe lakin saçların yeterli görünmesini sağlarlar. En mütenasip tedavi nedene yönelik olandır. Saç dökülmesinin nedenleri araştırılır. Örneğin demir eksikliği anemisi varsa yahut tiroitle ilgili meseleler varsa bu meseleler tedavi edilmelidir.
Saç için gerekli hususlar ağız yolu ile alındığında yahut mezoterapi tekniği ile saçlı deriye enjekte edildiğinde tesirli sonuçlar sağlanır .
3. illetimiz Alopesi Areata ‘dır. Halk arasında saçkıran olarak bilinen bir saç dökülmesidir. Saçlı deride, kaş ve kirpiklerde, sakal yerinde yama halinde dökülmeler olur. Diffuz biçiminde ise bütün saçlı deride yaygın dökülme, kaş , kirpik, sakal dökülmesi, kol ve bacak kıllarında dökülme de olabilir. Başlangıçta küçük yama halinde olan dökülmelerin % 15-25 olguda total dökülmeye döndüğü gözlenmiştir. Hafif formların % 34-50’si bir yıl içinde düzelir. Dermatoskopik muayenesi; sarı noktaların tüm ortamı kaplayacak formda yaygın olması, ünlem işareti halinde kıllar ve siyah noktaların görülmesidir.
Tedavi : Çocuklarda tedavide birinci sırayı potent topikal kortizonlu ilaçlar alır. Erişkinlerde ise saçlı deriye yapılan steroid enjeksiyonları ile karşılık alınabilir. Topikal minoksidil tedavisi bu illette tek başına yerinde değildir. Yaygın olgularda kontakt iritasyon yapan hususların bu ortamlara sürülmesi ile 6 ayda % 30 karşılık alındığı bildirilmiştir. Günlük doz steroid ve gayri immunsupresif tedavilerde tedavi sıralamasında mahal almakta, saç ve kıl çıkışlarına neden olmakta lakin tekrarlama mümkünlüğü % 50’nin üzerinde görülmektedir. Son devirlerde uygulanan mezoterapi ve PRP tedavileri ile yüksek muvaffakiyet cevabı sağlanabilmektedir.
Son olarak sizlere saç dökülmesinde başarılı bulunan PRP tedavisinden kısaca bahsetmek istiyorum.
PRP (Platelet Rich Plazma) tekniği, asrî tıbbın gelişmesinde devrim niteliğinde gelişme yaratan yeni bir tedavi usulüdür. Devletimizde yeni yeni pratikleri başlamış olan PRP metodu; saç dökülmesi, deri tabakasının gençleştirilmesi ve yenilenmesi, yaraların uygunlaşması, akne izlerinin tedavisi üzere yerlerde uygulanan alternatif bir tedavi tekniğidir.
Dokuların güzelleşmesinde ve kanın pıhtılaşmasında değerli rolü olan ve ismine trombosit denilen kan hücresinden güçlü plazmadır. Sair bir deyişle otolog (kendisi) kan konsantrasyonu da denilebilir.
PRP ile, zayıflayan yahut ölmeye başlayan saç köklerinin, tüy haline gelmiş saç tellerinin canlandırılması ve eski sıhhatine kavuşturulması hedeflenmektedir. Uygulanacak kişinin kendi kanından alınan ve şahsi süreçlerle akyuvar ve trombositlerin ayrılması sonucu elde edilen solüsyonun seyrelmiş ya da saçsız kesime enjekte edilmesi sürecidir.
PRP (Platelet Rich Plazma) formülünün klinik geçmişi 1990’ lı yıllardır ve günümüze kadar muvaffakiyetle uygulanmıştır. Önceleri yüz çene ameliyatlarında yaraların güzelleşmesini hızlandırmak için, sonraları ise kalp cerrahisi, kronik yara uygunlaşması, spor hekimliği, ortopedik cerrahi sahalarında sıklıkla kullanılmaya başlanmış, artık laboratuvarda kültür ortamında hücre ayrışmasında kullanılmaktadır. Ayrıyeten en son tasarruf yeri olarak kozmetik endikasyonlardır. 2004 yılından günümüze pek çok devlette cilt antiaging ve rejuvenasyon tekniği olarak uygulanmaktadır.
PRP usulünün saça uygulanması süreci: Hastadan alınan kan santrifüje edilerek al kan hücrelerinden ayrılır. Plazma kısmı hususî bir sürece tabi tutularak seyrelmiş ya da saçsız nahiyeye enjekte edilir. PRP tedavisinde şahsi süreçle elde edilen plazmada akyuvarlar, trombositler, pıhtılaşma faktörleri ve trombosit büyüme faktörleri (PGF) bulunur. Bu formülde büyüme faktörü kök hücrelerinin göçünü ve çoğalmalarını tetikler. Bu sayede dokuda yenilenme süreci başlamış olur.
Ayda 1 sefer yekun 3 seans yapılan pratik ile saç kökleri güçlenmekte ve zayıf saç telleri dökülmemektedir. Son seanstan 3 ay sonra 4. Seans uygulanarak süreç tamamlanır. Hatun ve erkekteki tüm saç dökülme tiplerine (androgenetik alopesi, hormonal, alopesi Areata yani saçkıran, kronik şeker, troit hastalıklarına bağlı dökülmeler, protein, demir eksikliğine bağlı, ilaçlara bağlı dökülmeler dahil…) uygulanabilir.
