Türkiye İstatistik Kurumunun yaptığı araştırmaya nazaran devletimizde 2012 yılında 65 yaş ve üzerindeki nüfus sayısı 5,7 milyon iken; bu rakamın 2023 yılında 8,6 milyona, 2050 yılında 19,5 milyona, 2075 yılında ise 24,7 milyona çıkacağı kestirim edilmektedir. Bu durum ise yaşlı nüfusa yönelik hami sıhhat hizmetlerinin kıymetini ortaya koymaktadır.
Yerküre Sıhhat Örgütü her ne kadar 65 yaş ve üzeri bireyleri “yaşlı” olarak tanımlasa da, yaşlılık ana karnında başlayarak ömrün sonlanmasına kadar devam eden doğal bir süreçtir. Hücrelerin, dokuların ve organizmaların vakte bağlı olarak, hastalık laf konusu olmaksızın ortaya çıkan yapı ve fizyolojik işlev değişikliği biyolojik ve fizyolojik yaşlanmayı tanımlarken kişinin kendisini yaşlı hissetmesine bağlı olarak ömür görüşü ve hayat halinin değişmesi ise duygusal yaşlanma olarak tanımlanır.
Yaşın ilerlemesiyle vücut yükünün azalması, yağsız doku ölçüsünün azalması, eklem esnekliğinin ve eklem hareketlerinin azalması üzere fizikî ve biyolojik değişlikler görülür. Başkaca kemiklerde kalsiyum ölçüsü azalır, düşme ve kırılma artar. Yaşlıda organ fonksiyonlarındaki değişiklikler de görülür. Bazal metabolizma suratı yavaşlar. Tükürük salgısı, tat ve koku duygusu azalır buna bağlı olarak da yutma güçleşir. Ağız ve diş meseleleri ortaya çıkar. Sindirim, hudut ve bağışıklık sistem fonksiyonları azalır. Bir sair sorun ise; Yerküre Sıhhat Örgütü (WHO) tarafından yayınlanan son rapora nazaran yaşlı kişilere karşı makûs davranışların yaygınlaştığı, bed muamelenin yaşlıların fizikî ve mental sıhhatini olumsuz etkilenmesidir. Bu yüzden hepimizin bu doğal sürecin bir kesimi olduğu unutulmamalı, kişilerin daha bilinçli ve hassas olması gerekmektedir.
Yaşlılığa bağlı marazların önlenmesinde, geciktirilmesinde ve tedavi edilmesinde beslenme kıymetlidir. Yaşlılık devrinde beslenme durumu, yaşlanma süreci boyunca vücutta meydana gelen değişikliklerden, kronik marazlardan, kullanılan ilaçlardan, fizikî, ruhsal, çevre ve ekonomik durumdan etkilenir. Alışılagelmiş koşullarda, yaşlanma sürecinin doğal bir sonucu olarak ortaya çıkan bu değişikliklere beslenmenin gereksinimlere münasebetli olarak planlanması, nizamlı fizikî aktivite yapılması üzere gözetici tedbirlerle ahenk sağlanabilir.
Sağlıklı yaşlanma için uygulanacak umumî beslenme teklifleri;
Öncelikle nizamlı sıhhat denetimleri yaptırılmalıdır. Kanser tarama testlerini yaptırmak (kolon kanseri, rahim ağzı kanseri, göğüs kanseri) ve rutin aşıları yaptırmak ( grip, zatürre, tetanos) epey değerlidir, ihmal edilmemelidir.
Günde en az 8-10 bardak su tüketilmelidir. Bu ölçünün tümü su olarak tüketilemiyorsa, ıhlamur, taze sıkılmış meyve suyu, bitkisel çaylar, ayran, komposto ya da açık çay tüketimi ile bu ölçü karşılanabilir fakat suyun mahallini tam olarak tutmaz.
Her öğünde 4 temel besin kümesinden (et ve eserleri, süt ve eserleri, zerzevat ve meyveler, tahıllar) besinler bulunmalı ve besin çeşitliliğinin sağlanmasına ihtimam gösterilmelidir.
Günlük ana ve ara öğün sayıları artırılarak diyetisyenle düzenlenmelidir. Böylelikle öğünlere düşen yiyecek ölçüleri azaltılarak sindirim güçlükleri önlenmiş olur.
Posa ölçüsü yüksek olan kuru baklagiller, zerzevat, meyve ve kepekli tahıllar üzere besinlerin tüketilmesine itina gösterilmelidir. Haftada 2-3 defa kurubaklagil tüketilmelidir. Günde en az 5 porsiyon zerzevat ve meyve tüketilmelidir.
Kalsiyum içeriği yüksek olan süt ve süt eserleri günlük en az 2 su bardağı tüketilmelidir.
Omega 3 yağ asitlerinin ağır olarak bulunduğu balık tiplerinin tüketilmesine ihtimam gösterilmelidir.
Tuz tüketimi sonlandırılmalıdır. Haddinden fazla tuz tüketimi, yüksek tansiyon, kalp-damar illetleri, kemik erimesi üzere meselelere neden olmaktadır. Sofrada yemeklere tuz eklenmemeli, turşu, salamura, salça, konserve üzere sodyum içeriği yüksek besinleri tüketmekten kaçınılmalıdır.
Müsait vücut yükü korunmalıdır. Şişmanlık ve zayıflık hastalık riskini arttırır.
Sigara ve alkol kullanılmamalıdır.
Her gün egzersiz yapıp vücudu dinç tutmak gerekmektedir.
Başkaca olumlu şeyler düşünüp kişilerle uygun ilgiler geliştirmeleri bedenen ve ruhen yeterli hissettirecektir. Bu yüzden çevre istikametten etkin olunmalıdır.
Not: Kişinin rahatsızlığı, uygulanan tedavi ve birtakım kişisel durumlarda tabip ve diyetisyen denetiminde beslenme biçimi ona nazaran şekillendirilir.
Sonuç olarak kısaca yaşlılık, toplumsal bir muvaffakiyet ve vakte bir meydan okumadır. Anouilh’in de dediği üzere: ‘’İnsan, ihtiyar olmaya karar verdiği gün ihtiyarlar.’’ Neşeli ol ki genç kalasın diye boşuna denilmemiş asırlardır. Bundan ötürü hepimize evvel sıhhat sonra da huzur ve memnunluk diliyorum. Ruhunuz daima genç kalsın, sağlıklı yaşlanın!
Yerküre Sıhhat Örgütü her ne kadar 65 yaş ve üzeri bireyleri “yaşlı” olarak tanımlasa da, yaşlılık ana karnında başlayarak ömrün sonlanmasına kadar devam eden doğal bir süreçtir. Hücrelerin, dokuların ve organizmaların vakte bağlı olarak, hastalık laf konusu olmaksızın ortaya çıkan yapı ve fizyolojik işlev değişikliği biyolojik ve fizyolojik yaşlanmayı tanımlarken kişinin kendisini yaşlı hissetmesine bağlı olarak ömür görüşü ve hayat halinin değişmesi ise duygusal yaşlanma olarak tanımlanır.
Yaşın ilerlemesiyle vücut yükünün azalması, yağsız doku ölçüsünün azalması, eklem esnekliğinin ve eklem hareketlerinin azalması üzere fizikî ve biyolojik değişlikler görülür. Başkaca kemiklerde kalsiyum ölçüsü azalır, düşme ve kırılma artar. Yaşlıda organ fonksiyonlarındaki değişiklikler de görülür. Bazal metabolizma suratı yavaşlar. Tükürük salgısı, tat ve koku duygusu azalır buna bağlı olarak da yutma güçleşir. Ağız ve diş meseleleri ortaya çıkar. Sindirim, hudut ve bağışıklık sistem fonksiyonları azalır. Bir sair sorun ise; Yerküre Sıhhat Örgütü (WHO) tarafından yayınlanan son rapora nazaran yaşlı kişilere karşı makûs davranışların yaygınlaştığı, bed muamelenin yaşlıların fizikî ve mental sıhhatini olumsuz etkilenmesidir. Bu yüzden hepimizin bu doğal sürecin bir kesimi olduğu unutulmamalı, kişilerin daha bilinçli ve hassas olması gerekmektedir.
Yaşlılığa bağlı marazların önlenmesinde, geciktirilmesinde ve tedavi edilmesinde beslenme kıymetlidir. Yaşlılık devrinde beslenme durumu, yaşlanma süreci boyunca vücutta meydana gelen değişikliklerden, kronik marazlardan, kullanılan ilaçlardan, fizikî, ruhsal, çevre ve ekonomik durumdan etkilenir. Alışılagelmiş koşullarda, yaşlanma sürecinin doğal bir sonucu olarak ortaya çıkan bu değişikliklere beslenmenin gereksinimlere münasebetli olarak planlanması, nizamlı fizikî aktivite yapılması üzere gözetici tedbirlerle ahenk sağlanabilir.
Sağlıklı yaşlanma için uygulanacak umumî beslenme teklifleri;
Öncelikle nizamlı sıhhat denetimleri yaptırılmalıdır. Kanser tarama testlerini yaptırmak (kolon kanseri, rahim ağzı kanseri, göğüs kanseri) ve rutin aşıları yaptırmak ( grip, zatürre, tetanos) epey değerlidir, ihmal edilmemelidir.
Günde en az 8-10 bardak su tüketilmelidir. Bu ölçünün tümü su olarak tüketilemiyorsa, ıhlamur, taze sıkılmış meyve suyu, bitkisel çaylar, ayran, komposto ya da açık çay tüketimi ile bu ölçü karşılanabilir fakat suyun mahallini tam olarak tutmaz.
Her öğünde 4 temel besin kümesinden (et ve eserleri, süt ve eserleri, zerzevat ve meyveler, tahıllar) besinler bulunmalı ve besin çeşitliliğinin sağlanmasına ihtimam gösterilmelidir.
Günlük ana ve ara öğün sayıları artırılarak diyetisyenle düzenlenmelidir. Böylelikle öğünlere düşen yiyecek ölçüleri azaltılarak sindirim güçlükleri önlenmiş olur.
Posa ölçüsü yüksek olan kuru baklagiller, zerzevat, meyve ve kepekli tahıllar üzere besinlerin tüketilmesine itina gösterilmelidir. Haftada 2-3 defa kurubaklagil tüketilmelidir. Günde en az 5 porsiyon zerzevat ve meyve tüketilmelidir.
Kalsiyum içeriği yüksek olan süt ve süt eserleri günlük en az 2 su bardağı tüketilmelidir.
Omega 3 yağ asitlerinin ağır olarak bulunduğu balık tiplerinin tüketilmesine ihtimam gösterilmelidir.
Tuz tüketimi sonlandırılmalıdır. Haddinden fazla tuz tüketimi, yüksek tansiyon, kalp-damar illetleri, kemik erimesi üzere meselelere neden olmaktadır. Sofrada yemeklere tuz eklenmemeli, turşu, salamura, salça, konserve üzere sodyum içeriği yüksek besinleri tüketmekten kaçınılmalıdır.
Müsait vücut yükü korunmalıdır. Şişmanlık ve zayıflık hastalık riskini arttırır.
Sigara ve alkol kullanılmamalıdır.
Her gün egzersiz yapıp vücudu dinç tutmak gerekmektedir.
Başkaca olumlu şeyler düşünüp kişilerle uygun ilgiler geliştirmeleri bedenen ve ruhen yeterli hissettirecektir. Bu yüzden çevre istikametten etkin olunmalıdır.
Not: Kişinin rahatsızlığı, uygulanan tedavi ve birtakım kişisel durumlarda tabip ve diyetisyen denetiminde beslenme biçimi ona nazaran şekillendirilir.
Sonuç olarak kısaca yaşlılık, toplumsal bir muvaffakiyet ve vakte bir meydan okumadır. Anouilh’in de dediği üzere: ‘’İnsan, ihtiyar olmaya karar verdiği gün ihtiyarlar.’’ Neşeli ol ki genç kalasın diye boşuna denilmemiş asırlardır. Bundan ötürü hepimize evvel sıhhat sonra da huzur ve memnunluk diliyorum. Ruhunuz daima genç kalsın, sağlıklı yaşlanın!
