Spastik kolon terimi, bağırsakta işlev bozukluğunu anlatan ‘irritabl bağırsak sendromu’ (kısaca İBS) için kullanılan diğer bir terimdir Bu sendromda bağırsakların kendisinde bir sorun yoktur Bağırsaklar incelense, mikroskop altında bile tamamen sağlıklı gözükecektir Oysa bir yandan da bağırsakların işlevinde aksamalar vardır
Bunun anlamı, sağlam bağırsaklara rağmen hastada sık sık karın krampları, karın ağrısı, şişkinlik, kabızlık ve ishal benzeri şikâyetler meydana gelir İBS’nin bir diğer adı da huzursuz bağırsak sendromudur Tüm bu terimler aynı rahatsızlığı tanımlar Spastik kolon terimi daha eski bir terimdir
Geçmişte spastik kolon denilirken rahatsızlığa şimdilerde irritabl bağırsak sendromu denmesinin nedeni, tıp dünyasının yeni bir anlayışı yansıtmak istemesinden kaynaklanmaktadır İBS hem fiziksel hem de zihinsel nedenleri olabilen, hastaların doktora başvurmasını gerektiren, hayal ürünü olmayan bir rahatsızlıktır Oysa çoğu kişi bu rahatsızlığın farkında bile olmadan, şikâyetleri ‘yapım böyle’ diye kabul ederek, doktora görünme ihtiyacı duymaz
İkinci olarak “spastik kolon terimi bağırsak kaslarının kasılmalarındaki, hareketliliğindeki artışı anlatmaktadır Bu kasılmalara spazm da denir Oysa İBS’de her zaman bu kasılmalarda artış görülmez İBS’de bağırsak kaslarının hareketliliğinde azalma da olabilir Dolayısıyla eskiden kullanılan spastik kolon terimi rahatsızlığı adlandırmak için her durum için geçerli, doğru bir ifade olmaz
Yukarıda sözü geçen tüm bu nedenlerle, günümüzde spastik kolon terimi daha çok halk arasında söylenmeye devam ederken, tıp dünyasında aynı rahatsızlığın adı ‘irritabl bağırsak sendromu’, kısaca İBS olarak geçmeye başlamıştır
Spastik kolonun nedeni ve şiddeti kişiden kişiye göre değişir Tedavi ile belirtilerin giderilmesi hedeflenir ve bunun için kişinin beslenme şeklini değiştirmesi, fiziksel aktivitelerini artırması, stresle baş etmeyi öğrenmesi ve çeşitli ilaçları kullanması önerilebilir
Spastik Kolon Neden Olur?
Spastik kolon genellikle geç ergenlik veya erken erişkinlik döneminde ortaya çıkar Çeşitli araştırmalar sonucu, kadınlarda spastik kolon rahatsızlığına, erkeklere oranla 2 kat daha fazla rastlandığı belirlenmiştir Bu durum spastik kolon ile hormonal değişiklikler arasında bir bağlantı olabileceğini akla getirir
Öte yandan bu rahatsızlıktan mustarip kişilerin doktora pek gitmediği ve kadınların daha özenli davranarak erkeklere kıyasla daha çok doktora başvurmaları nedeniyle, sonuçların bu şekilde çıktığı teorisi de yavaş yavaş yayılmaktadır Spastik kolon şikâyetinin her iki cinste de benzer oranda görüldüğünü savunan araştırmacılar da vardır
Midebağırsak sisteminde normalden daha güçlü ya da zayıf kasılmalar veya beyin ve bağırsaklar arasında sinyal gönderimindeki aksaklıklar ağrı ve rahatsızlıklara neden olabilir Olabilir demek zorundayız çünkü bugün hala tıp dünyası, spastik kolon rahatsızlığının tam olarak neden kaynaklandığını söyleyememektedir
Uzmanlar birkaç sorunun bir araya gelip spastik kolon rahatsızlığına yol açtığı konusunda hemfikirdirler Bununla birlikte, spastik kolon (ya da huzursuz bağırsak sendromu) kansere yol açan veya cerrahi müdahale gerektiren bir rahatsızlık değildir Fiziksel bir anormallikten kaynaklanmaz ya da iltihabi bağırsak hastalığı kadar ciddi sonuçlar doğurmaz
Yine de spastik kolon kronik bir hastalıktır ve ara sıra herkesin başına gelen kabızlık ya da mide bozulması gibi şikayetlere göre baş etmesi daha güçtür
Irritabl Bağırsak Sendromuna Yol Açabilecek Etkenler
Fiziksel Sorunlar
Beyin ve bağırsak iletişimindeki sorunlar: Beyin ve bağırsaklar arasındaki sinyaller bağırsakların çalışma şeklini kontrol eder Bu sinyallerle ilgili sorunlar spastik kolon belirtilerine neden olabilir
Bağırsak hareketliliği sorunları: Bağırsaklarda yavaş hareketlilik kabızlığa ve hızlı hareketlilik de ishale yol açabilir Spazmlar karın ağrısına neden olabilir Spastik kolon söz konusu olduğunda, stres nedeniyle veya yemeklerden sonra bağırsak hareketlerinde dramatik bir artış meydana gelebilir
Ağrı duyarlılığı: İBS sorunu olanlarda bağırsaklar daha duyarlı olabilir ve bu durumda gaz ya da dışkı gibi faktörler normalden daha çok ağrıya neden olabilir İBS’de beyin bağırsaktan gelen ağrı sinyallerini daha farklı işleyebilir
Enfeksiyonlar: Midebağırsak kanalındaki bakteriyel bir enfeksiyon bazı kişilerde IBS sorunun ortaya çıkmasına yol açabilir Araştırmacılar neden bazı kişilerde enfeksiyon sonrası IBS gelişirken diğerlerinde böyle bir durumun görülmediğini henüz tam olarak açıklayamamışlardır
İnce bağırsakta bakterilerin çoğalması: Normalde, ince bağırsakta az miktarda bakteri yaşar Bu bakterilerin çoğalması ya da bakteri türünde değişiklik olması gaz, ishal ve kilo kaybı gibi sorunlara yol açabilir Bazı uzmanlar bakteri çoğalmasının spastik kolona yol açabileceğini düşünmektedir
Vücut kimyasalları: İBS rahatsızlığı bulunan genç kadınlarda belirtiler daha şiddetli yaşanırken, İBS sorunu olan, menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda şikayetlerin hafiflediği görülür Bu durum üreme hormonlarının IBS belirtilerini şiddetlendirdiğini düşündürtmektedir
Gıda duyarlılığı: İBS sorunu olan birçok kişide karbonhidrat açısından zengin gıdalar, baharatlı ya da yağlı yiyecekler, kahve veya alkollü içecekler, belirtileri tetikleyen faktörler olarak belirlenmiştir Ancak, bu tip gıda duyarlılığı olan kişilerde genellikle gıda alerjisi belirtileri görülmez Uzmanlar şeker veya safra asitlerinin yeterince emilmemesinin belirtilere yol açabileceğini düşünmektedir
Psikolojik Sorunlar
Kaygı, depresyon, panik bozukluk, posttravmatik stres bozukluğu gibi şikayetleri olan kişilerde spastik kolon rahatsızlığına daha çok rastlandığı görülmüştür Yine de ruh sağlığı ile spastik kolon arasındaki bağlantı net şekilde kurulmuş değildir
Bir kişide spastik kolon rahatsızlığı varsa, günlük hafif çatışmalar veya az miktar strese karşı bile bağırsaklar şiddetli bir şekilde yanıt verebilir Stres, bağırsakta olan bitenlere karşı zihni daha duyarlı hale getirir Öte yandan spastik kolon rahatsızlığı da stres düzeyini artırabilir
Spastik Kolona Ne İyi Gelir?
Spastik kolonla baş etmek için genellikle bir sağlık uzmanı gözetiminde kişinin beslenmesinde ve yaşam tarzında değişiklikler yapması başlıca önerilerdir Bu konudaki bazı genel tavsiyeleri sıralamaya çalışalım:
Lif alımını artırın: Lifli gıdalar bağırsaklardaki spazmları azaltmaya yardımcı olur ve bağırsak hareketlerini düzene sokar Ancak bir yandan da aynı gıdalar ishal, gaz, şişkinlik, sancı gibi spastik kolon şikayetlerini tetikleyebilir Bu nedenle bir kaç hafta içinde lif miktarını yavaş yavaş arttırarak lifli gıda tüketmeyi denemek gerekir Vücudunuz size doğru yola gösterecektir
Stresi yönetin: Eğer stres nedeniyle spastik kolon şikayetlerinizde artış gözlemliyorsanız nefes alma tekniklerinden tutun yogaya varana dek önerilen pek çok stresle baş etme yönteminden birini deneyebilirsiniz Bazen kitap okumak ya da duş almak gibi basit bir yöntem bile gevşemek adına işinize yarayabilir
Belirtileri tetikleyen yiyeceklerden kaçının: Eğer şişkinlik ve veya gaz sorunlarıyla baş etmeye çalışıyorsanız, brokoli, lahana, karnabahar, fasulye ya da size rahatsızlık verdiğini bildiğiniz diğer gıdalardan kaçınmak en doğrusu olacaktır Belirtileri tetiklediği bilinen diğer gıdalar arasında alkollü içecekler, kahve, soda, çikolata, yağlı yiyecekler, süt ürünleri ve bazı şeker içermeyen tatlandırıcılar da sayılabilir
Öğünleriniz düzenli olsun: Her gün öğünlerinizin aynı saatte olması bağırsakların düzenli şekilde işlemesini teşvik edebilir İshal problemi varsa, az ama sık yemek daha az problem yaşamaya yardımcı olabilir Kabızlığa karşı ise lifli gıda tüketimi arttırılabilir
Düzenli egzersiz yapın: Stresi ve depresyona neden olan olumsuz duyguları azaltmanın yanı sıra, düzenli egzersiz yapmak bağırsakların normal şekilde çalışmasına da yardımcı olabilir
Bol su için: Su hem vücudun susuz kalmasını önler hem de kabızlık gibi bir sorun varsa dışkıyı yumuşatarak yardımcı olabilir Ayrıca lifli gıda tüketirken de gaz, şişkinlik, kabızlık gibi şikayetleri önlemek için de bol su içilmesi gerekir
İshal ya da kabızlık için ilaç kullanılacaksa ilk olarak bir doktora danışmak en iyisidir Bu tip ilaçların uzun süreli kullanımı bağımlılık yaratabilir ve uzun dönemde sorunlara yol açabilir
Bunun anlamı, sağlam bağırsaklara rağmen hastada sık sık karın krampları, karın ağrısı, şişkinlik, kabızlık ve ishal benzeri şikâyetler meydana gelir İBS’nin bir diğer adı da huzursuz bağırsak sendromudur Tüm bu terimler aynı rahatsızlığı tanımlar Spastik kolon terimi daha eski bir terimdir
Geçmişte spastik kolon denilirken rahatsızlığa şimdilerde irritabl bağırsak sendromu denmesinin nedeni, tıp dünyasının yeni bir anlayışı yansıtmak istemesinden kaynaklanmaktadır İBS hem fiziksel hem de zihinsel nedenleri olabilen, hastaların doktora başvurmasını gerektiren, hayal ürünü olmayan bir rahatsızlıktır Oysa çoğu kişi bu rahatsızlığın farkında bile olmadan, şikâyetleri ‘yapım böyle’ diye kabul ederek, doktora görünme ihtiyacı duymaz
İkinci olarak “spastik kolon terimi bağırsak kaslarının kasılmalarındaki, hareketliliğindeki artışı anlatmaktadır Bu kasılmalara spazm da denir Oysa İBS’de her zaman bu kasılmalarda artış görülmez İBS’de bağırsak kaslarının hareketliliğinde azalma da olabilir Dolayısıyla eskiden kullanılan spastik kolon terimi rahatsızlığı adlandırmak için her durum için geçerli, doğru bir ifade olmaz
Yukarıda sözü geçen tüm bu nedenlerle, günümüzde spastik kolon terimi daha çok halk arasında söylenmeye devam ederken, tıp dünyasında aynı rahatsızlığın adı ‘irritabl bağırsak sendromu’, kısaca İBS olarak geçmeye başlamıştır
Spastik kolonun nedeni ve şiddeti kişiden kişiye göre değişir Tedavi ile belirtilerin giderilmesi hedeflenir ve bunun için kişinin beslenme şeklini değiştirmesi, fiziksel aktivitelerini artırması, stresle baş etmeyi öğrenmesi ve çeşitli ilaçları kullanması önerilebilir
Spastik Kolon Neden Olur?
Spastik kolon genellikle geç ergenlik veya erken erişkinlik döneminde ortaya çıkar Çeşitli araştırmalar sonucu, kadınlarda spastik kolon rahatsızlığına, erkeklere oranla 2 kat daha fazla rastlandığı belirlenmiştir Bu durum spastik kolon ile hormonal değişiklikler arasında bir bağlantı olabileceğini akla getirir
Öte yandan bu rahatsızlıktan mustarip kişilerin doktora pek gitmediği ve kadınların daha özenli davranarak erkeklere kıyasla daha çok doktora başvurmaları nedeniyle, sonuçların bu şekilde çıktığı teorisi de yavaş yavaş yayılmaktadır Spastik kolon şikâyetinin her iki cinste de benzer oranda görüldüğünü savunan araştırmacılar da vardır
Midebağırsak sisteminde normalden daha güçlü ya da zayıf kasılmalar veya beyin ve bağırsaklar arasında sinyal gönderimindeki aksaklıklar ağrı ve rahatsızlıklara neden olabilir Olabilir demek zorundayız çünkü bugün hala tıp dünyası, spastik kolon rahatsızlığının tam olarak neden kaynaklandığını söyleyememektedir
Uzmanlar birkaç sorunun bir araya gelip spastik kolon rahatsızlığına yol açtığı konusunda hemfikirdirler Bununla birlikte, spastik kolon (ya da huzursuz bağırsak sendromu) kansere yol açan veya cerrahi müdahale gerektiren bir rahatsızlık değildir Fiziksel bir anormallikten kaynaklanmaz ya da iltihabi bağırsak hastalığı kadar ciddi sonuçlar doğurmaz
Yine de spastik kolon kronik bir hastalıktır ve ara sıra herkesin başına gelen kabızlık ya da mide bozulması gibi şikayetlere göre baş etmesi daha güçtür
Irritabl Bağırsak Sendromuna Yol Açabilecek Etkenler
Fiziksel Sorunlar
Beyin ve bağırsak iletişimindeki sorunlar: Beyin ve bağırsaklar arasındaki sinyaller bağırsakların çalışma şeklini kontrol eder Bu sinyallerle ilgili sorunlar spastik kolon belirtilerine neden olabilir
Bağırsak hareketliliği sorunları: Bağırsaklarda yavaş hareketlilik kabızlığa ve hızlı hareketlilik de ishale yol açabilir Spazmlar karın ağrısına neden olabilir Spastik kolon söz konusu olduğunda, stres nedeniyle veya yemeklerden sonra bağırsak hareketlerinde dramatik bir artış meydana gelebilir
Ağrı duyarlılığı: İBS sorunu olanlarda bağırsaklar daha duyarlı olabilir ve bu durumda gaz ya da dışkı gibi faktörler normalden daha çok ağrıya neden olabilir İBS’de beyin bağırsaktan gelen ağrı sinyallerini daha farklı işleyebilir
Enfeksiyonlar: Midebağırsak kanalındaki bakteriyel bir enfeksiyon bazı kişilerde IBS sorunun ortaya çıkmasına yol açabilir Araştırmacılar neden bazı kişilerde enfeksiyon sonrası IBS gelişirken diğerlerinde böyle bir durumun görülmediğini henüz tam olarak açıklayamamışlardır
İnce bağırsakta bakterilerin çoğalması: Normalde, ince bağırsakta az miktarda bakteri yaşar Bu bakterilerin çoğalması ya da bakteri türünde değişiklik olması gaz, ishal ve kilo kaybı gibi sorunlara yol açabilir Bazı uzmanlar bakteri çoğalmasının spastik kolona yol açabileceğini düşünmektedir
Vücut kimyasalları: İBS rahatsızlığı bulunan genç kadınlarda belirtiler daha şiddetli yaşanırken, İBS sorunu olan, menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda şikayetlerin hafiflediği görülür Bu durum üreme hormonlarının IBS belirtilerini şiddetlendirdiğini düşündürtmektedir
Gıda duyarlılığı: İBS sorunu olan birçok kişide karbonhidrat açısından zengin gıdalar, baharatlı ya da yağlı yiyecekler, kahve veya alkollü içecekler, belirtileri tetikleyen faktörler olarak belirlenmiştir Ancak, bu tip gıda duyarlılığı olan kişilerde genellikle gıda alerjisi belirtileri görülmez Uzmanlar şeker veya safra asitlerinin yeterince emilmemesinin belirtilere yol açabileceğini düşünmektedir
Psikolojik Sorunlar
Kaygı, depresyon, panik bozukluk, posttravmatik stres bozukluğu gibi şikayetleri olan kişilerde spastik kolon rahatsızlığına daha çok rastlandığı görülmüştür Yine de ruh sağlığı ile spastik kolon arasındaki bağlantı net şekilde kurulmuş değildir
Bir kişide spastik kolon rahatsızlığı varsa, günlük hafif çatışmalar veya az miktar strese karşı bile bağırsaklar şiddetli bir şekilde yanıt verebilir Stres, bağırsakta olan bitenlere karşı zihni daha duyarlı hale getirir Öte yandan spastik kolon rahatsızlığı da stres düzeyini artırabilir
Spastik Kolona Ne İyi Gelir?
Spastik kolonla baş etmek için genellikle bir sağlık uzmanı gözetiminde kişinin beslenmesinde ve yaşam tarzında değişiklikler yapması başlıca önerilerdir Bu konudaki bazı genel tavsiyeleri sıralamaya çalışalım:
Lif alımını artırın: Lifli gıdalar bağırsaklardaki spazmları azaltmaya yardımcı olur ve bağırsak hareketlerini düzene sokar Ancak bir yandan da aynı gıdalar ishal, gaz, şişkinlik, sancı gibi spastik kolon şikayetlerini tetikleyebilir Bu nedenle bir kaç hafta içinde lif miktarını yavaş yavaş arttırarak lifli gıda tüketmeyi denemek gerekir Vücudunuz size doğru yola gösterecektir
Stresi yönetin: Eğer stres nedeniyle spastik kolon şikayetlerinizde artış gözlemliyorsanız nefes alma tekniklerinden tutun yogaya varana dek önerilen pek çok stresle baş etme yönteminden birini deneyebilirsiniz Bazen kitap okumak ya da duş almak gibi basit bir yöntem bile gevşemek adına işinize yarayabilir
Belirtileri tetikleyen yiyeceklerden kaçının: Eğer şişkinlik ve veya gaz sorunlarıyla baş etmeye çalışıyorsanız, brokoli, lahana, karnabahar, fasulye ya da size rahatsızlık verdiğini bildiğiniz diğer gıdalardan kaçınmak en doğrusu olacaktır Belirtileri tetiklediği bilinen diğer gıdalar arasında alkollü içecekler, kahve, soda, çikolata, yağlı yiyecekler, süt ürünleri ve bazı şeker içermeyen tatlandırıcılar da sayılabilir
Öğünleriniz düzenli olsun: Her gün öğünlerinizin aynı saatte olması bağırsakların düzenli şekilde işlemesini teşvik edebilir İshal problemi varsa, az ama sık yemek daha az problem yaşamaya yardımcı olabilir Kabızlığa karşı ise lifli gıda tüketimi arttırılabilir
Düzenli egzersiz yapın: Stresi ve depresyona neden olan olumsuz duyguları azaltmanın yanı sıra, düzenli egzersiz yapmak bağırsakların normal şekilde çalışmasına da yardımcı olabilir
Bol su için: Su hem vücudun susuz kalmasını önler hem de kabızlık gibi bir sorun varsa dışkıyı yumuşatarak yardımcı olabilir Ayrıca lifli gıda tüketirken de gaz, şişkinlik, kabızlık gibi şikayetleri önlemek için de bol su içilmesi gerekir
İshal ya da kabızlık için ilaç kullanılacaksa ilk olarak bir doktora danışmak en iyisidir Bu tip ilaçların uzun süreli kullanımı bağımlılık yaratabilir ve uzun dönemde sorunlara yol açabilir
