Sudan kaynaklanan hastalıklar
Dizanteri
Kabızlık
Koliform bakteri
LifeStraw
Shigella
Tifo
Dizanteri
Dizanteri, insanda sık ve kanlı ishal, genellikle şiddetli karın ağrısı, gerekmediği halde dışkılama isteği duyma, bağırsak yaraları, hayvanda makattan kan ya da kanlı dışkı gelmesi gibi belirtiler gösteren hastalıklara verilen ad.
Patolojik dizanteri belirtileri amipli dizenteride, basili dizanteride ve kanamalı rektokolitte görülür.
Dizanteri çeşitleri
Amipli dizanteri ya da bağırsak amibiazı
Sıcak ülkelerde çok sık olarak görülen yerleşik bir hastalıktır. Bazen nedeni bilinmeyen akut bir nöbetle başlar. Tedavi edilmezse süreğenleşebilir. Başlıca karmaşası karaciğer apsesidir, ama başka organlarda da apse yapabilir. Teşhis taze dışkının incelenmesiyle konur: muayene sonucunda minuta, hatta hemotofaj biçiminde dizanteri amibi (Entamoeba histolytica) bulunur. Bağırsak ambiazı, gerekirse bir antibiyotik (tetrasiklin, spiramisin, paromomisin) eklenerek metronidazol ile yapılır.
Basilli dizanteri
Shigella cinsinden bir enterbakteriden ileri gelir. Dışkı yayılmasını kolaylaştıran kötü sağlık koşulları yüzünden gelişmekte olan ülkelerde yerleşik olarak çok sık görülür. Kolistin ya da trimetoprim-sulfametoksazol içeren bir antibiyotik tedavisi iyileşmeyi çabuklaştırır.
Dizanteriye yol açabilen bulaşıcı hastalıklar
Sığır ve domuz vebası, şarbon, leptospiroz, salmonelloz, geviş getirenlerde bağırsak zehirlenmeleri.
Asalakların yol açtığı dizanterilerin en çok görülenleri köpekte ankilostomiyaz, geviş getirenlerde koksidiyozlardır. Maden ya da bitki zehirlenmelerinin bir çoğu da (civa, kuduzböceği, sultanotu, sütleğen, kartallı eğrelti, acı çiğdem vb.) dizanteri belirtisi yaratır.
Kabızlık
Kabızlık ya da konstipasyon, Bağırsak hareketlerinin yetersiz olması (haftada üç kez veya daha az sayıda) veya bağırsak hareketlerinin % 25’inden çoğunda dışkılama güçlüğü kabızlık olarak adlandırılır. Kabızlık sıklıkla dışkının tam boşalmaması, dışkıda incelme ve ağrılı dışkılamaya neden olur, kabızlık olarak adlandırılır. Kabızlığa genel nüfusta % 2-30 arasında rastlanır. Kabızlık bazen bağırsak hareketlerinde yavaşlama ve bazen de tıkayıcı tipte dışkılama nedeniyle olabilir . Bağırsak hareketlerinde yavaşlama ^ "Constipation". eMedicine: beslenme şekli (yetersiz sıvı veya lif alımı), hormonal durum (hipotiroidi), metabolik hastalıklar (şeker hastalığı, tiroid bezinin az çalışması vb.), anismus ve bazı ilaçlara (ağrı kesici, sakinleştirici, idrar söktürücü, allerji ilaçları, bizmut içeren mide ilaçları) bağlı olarak gelişebilir Locke GR, Pemberton JH, Phillips SF (December 2000). "American Gastroenterological Association Medical Position Statement: guidelines on constipation". Gastroenterology 119 : 1761–6. DOI:10.1053/gast.2000.20390. PMID 11113098.. Kabızlık sorunu olan hastaların % 50’sinde tıkayıcı tipte dışkılama olduğu belirlenmiştir. Kabızlığa karın ağrısı eşlik etmez, beraberinde karın ağrısı olması huzursuz bağırsak sendromu varlığında görülür . Kabzılık süresinin giderek uzaması ile birlikte dışkı sertleşip taşlaşmış dışkı (fekal impaksiyon) şekline dönüşüp bağırsak düğümlenmesine yol açabilir
Koliform bakteri
Koliform bakteriler gıda ve suların sıhhi durumunu gösteren göstergeç bakterilerdir. Tanım olarak çubuksu, Gram-negatif olup 35-37 °C'de laktoz fermante ederek asit ve gaz üretirler. Koliformlar sıcak kanlı hayvanların dışkılarında bolca bulunurlar, ama sulak ortamlarda, toprakta ve bitkilerde de bulunurlar. Coğu zaman kloliformalar kendileri hastalığa neden olmazlar ama kolay kültürlenirler, ve varlıkları dışkı kaynaklı zararlı patojenlerin de mevcut olabileceğine işaret eder. Dışkıya ait (fekal) patojenlere bakteriler, virüsler, protozoalar ve parazitler dahildir.
Koliform bakterileri oluşturan cinsler arasında şunlar sayılabilir:
Citrobacter,
Enterobacter,
Escherichia,
Hafnia,
Klebsiella,
Serratia ve
Yersinia.
Escherichia coli (E. coli) bakterisinin diğer koliformlardan ayırdedici özelliği 44 °C'da laktoz fermantasyonu yapabilmesi, bazı özel kültür ortamlarında büyüyebilmesi ve bu ortamlarda oluşturduğu renktir. Genel koliform grubundan farklı olarak E. coli hemen tamamen dışkı kaynaklıdır ve onun varlığı dışkı kirlenmesinin açık bir belirtisidir.
LifeStraw
LifeStraw, Danimarka kökenli Vestergaard Frandsen Group tarafından geliştirilen bir sosyal sorumluluk projesidir.
Buluş, içme suyu sıkıntısından kaynaklanan salgın hastalıkları (çocuk felci, dizanteri, kolera, koli basili, streptokok, tifo, tifüs vb.) ortadan kaldırmak üzere tasarlanmıştır. Kabaca taşınabilir su arıtma filtresi olarak tanımlanabilir. Büyükçe bir pipeti andırmaktadır. Kullanım ömrü ortalama 1 yılla sınırlıdır. Bu süre hesaplanırken yetişkin bir birey için günlük su ihtiyacı 2 litre olarak belirlenmiştir. İçme suyu sıkıntısı çekilen coğrafyalarda, kirli su kaynaklarından (yağmur suyu, nehir suyu vb.) temiz su ihtiacını karşılamak üzere bu buluştan yararlanılmaktadır.
Shigella
Shigella (okunuşu Şigela), Gram-negatif, hareketsiz, spor oluşturmayan, çubuk şekilli bir bakteri cinsidir. Escherichia coli ve Salmonella ile yakından ilişkilidir. Şigelloz hastalığının etmeni olan Shigella, diğer primatlarda da hastalık yapar ama diğer memelilere etki etmez.
Shigella enfeksiyonları tipik olarak yeme yoluyla (dışkıdan ağıza) meydana gelir. Konağın yaş ve durumuna göre, yalnızca 10 bakteri dahi enfeksiyona neden olabilir. Shigella çekum ve rektumdaki bağırsak mukozasına imha ederek dizanteriye yol açar. Bazı suşlar, enterotoksin ve Şiga toksini salgılarlar, bu toksinler E. coli 'nin ölümcül O157:H7 serotipinin salgıladığı toksinlere çok benzerler.
Etkenler hareketsiz olmasına rağmen, bir enterosit'ten diğerine geçerek patogenezis gösterir. Bunu başarmasının ardında sitoskeleton'un yapısını oluşturan aktin ipliklerine bağlanması ile yapar. Aktin'i bağlandığı noktada kırar. Bu sayede hücrenin membranına kadar ulaşır. Burada evaginasyon tarzında bir membran vakuolü oluşturarak diğer hücreye girer.
Hastalığın en yaygın belirtileri ishal, mide bulantısı, kusma, mide krampları, zor dışkılamadır. Dışkıda kan, mukus veya irin bulunabilir. Ender vakalarda küçük çocuklar havale geçirebilirler. Belirtilerin başlaması bir haftayı bulabilir ama genelde bakterinin yeme yoluyla alınmasından 2-4 gün sonra başlar. Hastalık genelde birkaç gün sürebilir ama haftalarca da sürebilir.
Ağır dizanteri ampisilin, TMP-SMX, veya ciprofloxacin gibi fluoroquinolone grubu antibiyotiklerle tedavi edilebilir.
Tifo
Tifo, kirli içme suları ve pis yiyeceklerle bulaşan mikrobik bir hastalıktır. Genelde salgın şeklinde ve yaz-sonbahar aylarında görülür. Hastalık, mikrop vücuda girdikten yaklaşık 7-15 gün belirtilerini gösterir. Tifo kalbi, beyni, böbrekleri, akciğerleri, karaciğeri, göz ve kulak sinirlerini etkiler. Hastalık etkeni Salmonella typhi [1] adlı bir bakteridir. Bu mikrop vücuda girdikten 7-15 gün sonra hastalık ortaya çıkar. Mikrop, tifolu hastaların dışkılarında veya idrarlarında, kanlarında, tükürüklerinde veya vücutlarında görülen deri döküntülerinde bulunur.
Tifo basili adı verilen bu bakteri, çoğunlukla tifo hastalarının dışkılarında, idrarlarında, kanlarında, tükürüklerinde veya vücutlarında görülen deri döküntülerinde bulunur.
Dizanteri
Kabızlık
Koliform bakteri
LifeStraw
Shigella
Tifo
Dizanteri
Dizanteri, insanda sık ve kanlı ishal, genellikle şiddetli karın ağrısı, gerekmediği halde dışkılama isteği duyma, bağırsak yaraları, hayvanda makattan kan ya da kanlı dışkı gelmesi gibi belirtiler gösteren hastalıklara verilen ad.
Patolojik dizanteri belirtileri amipli dizenteride, basili dizanteride ve kanamalı rektokolitte görülür.
Dizanteri çeşitleri
Amipli dizanteri ya da bağırsak amibiazı
Sıcak ülkelerde çok sık olarak görülen yerleşik bir hastalıktır. Bazen nedeni bilinmeyen akut bir nöbetle başlar. Tedavi edilmezse süreğenleşebilir. Başlıca karmaşası karaciğer apsesidir, ama başka organlarda da apse yapabilir. Teşhis taze dışkının incelenmesiyle konur: muayene sonucunda minuta, hatta hemotofaj biçiminde dizanteri amibi (Entamoeba histolytica) bulunur. Bağırsak ambiazı, gerekirse bir antibiyotik (tetrasiklin, spiramisin, paromomisin) eklenerek metronidazol ile yapılır.
Basilli dizanteri
Shigella cinsinden bir enterbakteriden ileri gelir. Dışkı yayılmasını kolaylaştıran kötü sağlık koşulları yüzünden gelişmekte olan ülkelerde yerleşik olarak çok sık görülür. Kolistin ya da trimetoprim-sulfametoksazol içeren bir antibiyotik tedavisi iyileşmeyi çabuklaştırır.
Dizanteriye yol açabilen bulaşıcı hastalıklar
Sığır ve domuz vebası, şarbon, leptospiroz, salmonelloz, geviş getirenlerde bağırsak zehirlenmeleri.
Asalakların yol açtığı dizanterilerin en çok görülenleri köpekte ankilostomiyaz, geviş getirenlerde koksidiyozlardır. Maden ya da bitki zehirlenmelerinin bir çoğu da (civa, kuduzböceği, sultanotu, sütleğen, kartallı eğrelti, acı çiğdem vb.) dizanteri belirtisi yaratır.
Kabızlık
Kabızlık ya da konstipasyon, Bağırsak hareketlerinin yetersiz olması (haftada üç kez veya daha az sayıda) veya bağırsak hareketlerinin % 25’inden çoğunda dışkılama güçlüğü kabızlık olarak adlandırılır. Kabızlık sıklıkla dışkının tam boşalmaması, dışkıda incelme ve ağrılı dışkılamaya neden olur, kabızlık olarak adlandırılır. Kabızlığa genel nüfusta % 2-30 arasında rastlanır. Kabızlık bazen bağırsak hareketlerinde yavaşlama ve bazen de tıkayıcı tipte dışkılama nedeniyle olabilir . Bağırsak hareketlerinde yavaşlama ^ "Constipation". eMedicine: beslenme şekli (yetersiz sıvı veya lif alımı), hormonal durum (hipotiroidi), metabolik hastalıklar (şeker hastalığı, tiroid bezinin az çalışması vb.), anismus ve bazı ilaçlara (ağrı kesici, sakinleştirici, idrar söktürücü, allerji ilaçları, bizmut içeren mide ilaçları) bağlı olarak gelişebilir Locke GR, Pemberton JH, Phillips SF (December 2000). "American Gastroenterological Association Medical Position Statement: guidelines on constipation". Gastroenterology 119 : 1761–6. DOI:10.1053/gast.2000.20390. PMID 11113098.. Kabızlık sorunu olan hastaların % 50’sinde tıkayıcı tipte dışkılama olduğu belirlenmiştir. Kabızlığa karın ağrısı eşlik etmez, beraberinde karın ağrısı olması huzursuz bağırsak sendromu varlığında görülür . Kabzılık süresinin giderek uzaması ile birlikte dışkı sertleşip taşlaşmış dışkı (fekal impaksiyon) şekline dönüşüp bağırsak düğümlenmesine yol açabilir
Koliform bakteri
Koliform bakteriler gıda ve suların sıhhi durumunu gösteren göstergeç bakterilerdir. Tanım olarak çubuksu, Gram-negatif olup 35-37 °C'de laktoz fermante ederek asit ve gaz üretirler. Koliformlar sıcak kanlı hayvanların dışkılarında bolca bulunurlar, ama sulak ortamlarda, toprakta ve bitkilerde de bulunurlar. Coğu zaman kloliformalar kendileri hastalığa neden olmazlar ama kolay kültürlenirler, ve varlıkları dışkı kaynaklı zararlı patojenlerin de mevcut olabileceğine işaret eder. Dışkıya ait (fekal) patojenlere bakteriler, virüsler, protozoalar ve parazitler dahildir.
Koliform bakterileri oluşturan cinsler arasında şunlar sayılabilir:
Citrobacter,
Enterobacter,
Escherichia,
Hafnia,
Klebsiella,
Serratia ve
Yersinia.
Escherichia coli (E. coli) bakterisinin diğer koliformlardan ayırdedici özelliği 44 °C'da laktoz fermantasyonu yapabilmesi, bazı özel kültür ortamlarında büyüyebilmesi ve bu ortamlarda oluşturduğu renktir. Genel koliform grubundan farklı olarak E. coli hemen tamamen dışkı kaynaklıdır ve onun varlığı dışkı kirlenmesinin açık bir belirtisidir.
LifeStraw
LifeStraw, Danimarka kökenli Vestergaard Frandsen Group tarafından geliştirilen bir sosyal sorumluluk projesidir.
Buluş, içme suyu sıkıntısından kaynaklanan salgın hastalıkları (çocuk felci, dizanteri, kolera, koli basili, streptokok, tifo, tifüs vb.) ortadan kaldırmak üzere tasarlanmıştır. Kabaca taşınabilir su arıtma filtresi olarak tanımlanabilir. Büyükçe bir pipeti andırmaktadır. Kullanım ömrü ortalama 1 yılla sınırlıdır. Bu süre hesaplanırken yetişkin bir birey için günlük su ihtiyacı 2 litre olarak belirlenmiştir. İçme suyu sıkıntısı çekilen coğrafyalarda, kirli su kaynaklarından (yağmur suyu, nehir suyu vb.) temiz su ihtiacını karşılamak üzere bu buluştan yararlanılmaktadır.
Shigella
Shigella (okunuşu Şigela), Gram-negatif, hareketsiz, spor oluşturmayan, çubuk şekilli bir bakteri cinsidir. Escherichia coli ve Salmonella ile yakından ilişkilidir. Şigelloz hastalığının etmeni olan Shigella, diğer primatlarda da hastalık yapar ama diğer memelilere etki etmez.
Shigella enfeksiyonları tipik olarak yeme yoluyla (dışkıdan ağıza) meydana gelir. Konağın yaş ve durumuna göre, yalnızca 10 bakteri dahi enfeksiyona neden olabilir. Shigella çekum ve rektumdaki bağırsak mukozasına imha ederek dizanteriye yol açar. Bazı suşlar, enterotoksin ve Şiga toksini salgılarlar, bu toksinler E. coli 'nin ölümcül O157:H7 serotipinin salgıladığı toksinlere çok benzerler.
Etkenler hareketsiz olmasına rağmen, bir enterosit'ten diğerine geçerek patogenezis gösterir. Bunu başarmasının ardında sitoskeleton'un yapısını oluşturan aktin ipliklerine bağlanması ile yapar. Aktin'i bağlandığı noktada kırar. Bu sayede hücrenin membranına kadar ulaşır. Burada evaginasyon tarzında bir membran vakuolü oluşturarak diğer hücreye girer.
Hastalığın en yaygın belirtileri ishal, mide bulantısı, kusma, mide krampları, zor dışkılamadır. Dışkıda kan, mukus veya irin bulunabilir. Ender vakalarda küçük çocuklar havale geçirebilirler. Belirtilerin başlaması bir haftayı bulabilir ama genelde bakterinin yeme yoluyla alınmasından 2-4 gün sonra başlar. Hastalık genelde birkaç gün sürebilir ama haftalarca da sürebilir.
Ağır dizanteri ampisilin, TMP-SMX, veya ciprofloxacin gibi fluoroquinolone grubu antibiyotiklerle tedavi edilebilir.
Tifo
Tifo, kirli içme suları ve pis yiyeceklerle bulaşan mikrobik bir hastalıktır. Genelde salgın şeklinde ve yaz-sonbahar aylarında görülür. Hastalık, mikrop vücuda girdikten yaklaşık 7-15 gün belirtilerini gösterir. Tifo kalbi, beyni, böbrekleri, akciğerleri, karaciğeri, göz ve kulak sinirlerini etkiler. Hastalık etkeni Salmonella typhi [1] adlı bir bakteridir. Bu mikrop vücuda girdikten 7-15 gün sonra hastalık ortaya çıkar. Mikrop, tifolu hastaların dışkılarında veya idrarlarında, kanlarında, tükürüklerinde veya vücutlarında görülen deri döküntülerinde bulunur.
Tifo basili adı verilen bu bakteri, çoğunlukla tifo hastalarının dışkılarında, idrarlarında, kanlarında, tükürüklerinde veya vücutlarında görülen deri döküntülerinde bulunur.
