Turkiye'de Hangi Tarımsal Uretimler Yapılır?
Turkiye'de Tarımsal Uretimler
Turkiye Tarımı
Fındık: Ilıman iklim bolgelerinin bitkisidir Kış sıcaklığının 56°C, yaz sıcaklığının da 20 25°C olduğu ve yıllık 10001500 mm yağış alan, ılıman ve serin iklim bolgelerinde yetişir Don olayı ve yaz kuraklığı verimi duşurur
Turkiye'de fındık tarımı, Karadeniz kıyılarında yaygındır Ozellikle Ordu, Giresun ve Trabzon illeri uretimin yarısından coğunu sağlar Daha sonra, Bolu ve Zonguldak illeri gelir Karadeniz Bolgesi toplam uretimin yuzde 80'den fazlasını karşılar Marmara Bolgesi'nde de Sakarya ve İzmit cevresinde fındık uretimi yapılır
Turuncgiller: Narenciye adı da verilen bu urunler portakal, mandalina, limon, greyfurt ve turunctan oluşur Anavatanı Guneydoğu Asya'dır Soğuğa karşı cok hassastırlar Kışın sıcaklığın 0°C nin altına duşmediği bolgelerde yetişebilir Ayrıca, yuksek sıcaklık ve bol su isteyen bir bitkidir
Bu ozelliğinden dolayı turuncgil tarımı deniz kenarlarında yaygın olarak gorulur Akdeniz Bolgesi'nin kıyı kesimi uretimin yuzde 85'ini verir Geri kalanı ise Ege kıyılarındaki Muğla, İzmir, Aydın illeri sağlar Kışları ılık gectiğinden bir miktar da Rize kıyılarında yetiştirilir
İncir: Anavatanı Doğu Akdeniz kıyılarıdır Kışların ılık, yazların sıcak gectiği, yıllık yağışın 600 700 mm olduğu denizel iklimlerde rahatca yetişebilir Soğuğa karşı hassas olduğundan ic bolgelerde fazla yetiştirilemez
İncir, en fazla Ege Bolgesi'ndeki Aydın ve İzmir cevresinde uretilir (yuzde 90) Bundan başka, az miktarda Akdeniz ve Karadeniz kıyıları ile, Guney Marmara ve G Doğu Anadolu'da uretilir
Uzum: Kışın 40°C sıcaklığa kadar dayanır Yazın sıcaklığa ve kuraklığa dayanıklı bir bitki olduğundan, Turkiye'de hemen her bolgede yetiştirilir Yazların yağışlı gecmesinden dolayı Karadeniz kıyılarında ve Doğu Anadolu'nun sıcaklığı yetersiz yuksek yerlerinde yetiştirilemez
Uretim en fazla Ege Bolgesi'nde yapılır G Doğu Anadolu, İc Anadolu, Marmara ve Akdeniz bolgelerinde de uretilir Ozellikle Ege Bolgesi'nde Manisa, İzmir, Denizli yorelerinde uretilen cekirdeksiz uzum kurutularak onemli bir kısmı ihrac edilir Uzum, soğuğa ve kuraklığa dayanıklı olduğundan, ulkemizde elma ile birlikte en yaygın olan meyvedir
Elma: Turkiye'de uzumle birlikte en cok yetiştirilen bir meyvedir Cicek acma doneminde duşuk sıcaklıklardan etkilenir Diğer donemlerde 35°C ye kadar dayanabilir Az kirecli ve derin topraklarda yuksek verim sağlar
Elma uretimi, İc Anadolu'daki Niğde, Nevşehir, Konya cevresinde, Orta Karadeniz'de Amasya cevresinde, Akdeniz'de Isparta, Antalya ve Burdur cevresinde yaygındır
Muz: Tropikal bolge bitkisidir Yetişmesi icin yuksek sıcaklık ve bol nem gereklidir Duşuk sıcaklıklarda yetişemez ve don olayına karşı en hassas bitkidir Turkiye'de, yalnızca Akdeniz Bolgesi'nde AntalyaMersin arasındaki cok dar bir kıyı şeridinde tarımı yapılabilir
Antep fıstığı: Dunyanın oldukca sınırlı bolgelerinde yetişen ve meyvesi kuru yemiş olarak kullanılan bir bitkidir Yaz kuraklığına ve sıcaklığına dayanıklı bir bitkidir Turkiye'de en fazla Gaziantep, Şanlıurfa ve Siirt cevresinde uretilir
Kayısı: Turkiye'de karasal iklim bolgelerinin alcak yorelerinde yetiştirilir Kayısı uretimi en fazla Malatya, Elazığ, Konya, Ankara ve İzmir illerinde yapılır
Buğday: Orta kuşakta yarı kurak iklim bolgelerinde yetişen ve en yaygın uretilen tarım urunudur:
* İlkbahar doneminde filizlenmek ve buyumek icin yağış, yaz doneminde ise olgunlaşmak icin kurak ve sıcak bir ortam ister
* Kışların aşırı soğuk gecmediği yerlerde sonbaharda, Doğu Anadolu'nun soğuk yerlerinde ilkbaharda ekilir
* Akdeniz ve Ege kıyılarında Haziran ayında, İc Anadolu'da Temmuz'da, Doğu Anadolu'da Ağustosta hasat edilir
* Turkiye'de en fazla uretim İc Anadolu Bolgesi'nde yapılır Konya, Ankara ve Adana ise il olarak ilk 3 sırayı paylaşır
* Karadeniz kıyılarında yazların yağışlı gecmesinden, Doğu Anadolu'nun yuksek yerlerinde ise yazların serin gecmesinden dolayı uretilemez
Arpa: Turkiye'de buğdaydan sonra en cok uretilen tahıl urunudur Buğdaya gore, biraz daha soğuk ve kurak şartlarda ve nispeten mineral oranı az olan topraklarda yetişir Buğdaya gore, daha kısa surede olgunlaşır (80 90 gun) Bu nedenle buğdayın yetişmediği ErzurumKars platolarında 20002200 metreye kadar yetişebilir Uretim alanları genelde buğday ile paralellik gosterir Turkiye uretiminin yarıya yakın kısmını İc Anadolu karşılar
Cavdar: Tahıllar icerisinde soğuğa en dayanıklı olanıdır Bu nedenle, buğday ve arpanın yetiştirilemediği serin ve yuksek yerlerde yetiştirilebilir Ulkemizde en cok, İc Anadolu ve Doğu Anadolu bolgelerinde uretilir
Yulaf: Yulaf, sıcak ve kurak şartlarda uretildiği gibi, serin bolgelerde de yetişebilir Daha cok biskuvi ve yem sanayisinde kullanılır Daha cok İc Anadolu, Marmara ve Cukurova'da yetiştirilir
Mısır: Yaz doneminde yağış alan veya sulama yapılan sahalarda yetiştirilir En uygun iklim, yaz yağışlarının olduğu Karadeniz iklimidir Bu ozelliğinden dolayı arpa ve buğday tarımından farklılık gosterir
Mısır, Karadeniz kıyı şeridinde, Marmara'nın kuzey kesimlerinde tabii olarak yaz yağışlarıyla yetişebilirken, bunun dışındaki Akdeniz, Ege ve diğer ic bolgelerde yazın sulamayla yetiştirilir
Son yıllarda, mısırın yem ve yağ sanayisinde kullanımının artmasıyla, ozellikle Cukurova'da uretimi yaygınlaştı Bunun sonucunda da Akdeniz Bolgesi mısır uretiminde, Karadeniz Bolgesi'ni gecti
Pirinc (celtik): Yetişme suresi boyunca yuksek nem ve sıcaklık isteği var Turkiye'de uretim, genelde akarsu boylarında ve aluvyal ovalarda yaygındır Yetişme doneminde coğu zaman suyun icinde kalması gerektiğinden uretim zordur
En fazla, Edirne'de Meric ve Ergene nehirlerinin kenarlarında, daha sonra Samsun, Corum, Kastamonu, Adana, Diyarbakır gibi illerimizden gecen akarsu kenarlarında yetiştirilir
Tutun: Kırac toprakları seven, yetişme doneminde nem ve yuksek sıcaklığa ihtiyacı olan bir bitkidir Turkiye'nin genelinde iklim ve toprak yapısı tutun uretimine elverişlidir Fakat, kalitesinin azalmaması icin devlet ekim alanlarını belirler ve kaliteye gore fiyatlandırma yapar Bu yuzden uretimde yıllara gore dalgalanmalar azalıyor
Tutun uretiminin yuzde 50'den fazlası Ege Bolgesi'ndeki Manisa, İzmir, Denizli, Muğla ve Uşak gibi illerde yapılıyor Karadeniz Bolgesi'nde Samsun, Amasya, Tokat ve Sinop cevresinde, Guneydoğu Anadolu'da Diyarbakır, Siirt, Batman cevresinde, Marmara'da Balıkesir, Bursa cevresinde, Doğu Anadolu'da Malatya, Muş, Bitlis cevresinde de tutun uretimi yapılıyor
Pamuk: Yetişme doneminde yağış, olgunlaşma doneminde sıcak ve kurak iklim ister Urun verdiği donemlerde tabandan sulanması gerekir Bu donemdeki yaz yağışları urunun kalitesini duşurduğu icin Karadeniz kıyılarında yetiştirilemez
Ayrıca yuksek yaz sıcaklığı istediği icin, ic bolgelerde uretimi Akdeniz ve Ege bolgeleri kadar gelişmedi
Pamuk, ulkemizde en fazla Kıyı Ege ovalarında, Cukurova, Hatay, KMaraş ovalarında uretilir Bir kısmı da Guneydoğu Anadolu Bolgesi'ndeki ovalarda uretilir
Şekerpancarı: Turkiye'de şekerpancarı uretimi, 1926'da Uşak ve Alpullu şeker fabrikalarının yapılmasıyla başladı Şekerpancarının fazla sıcaklık isteği yoktur Ancak, yetişme ve urun verme doneminde tabandan sulanması gerekir Bu nedenle, uretim alanlarında mutlaka sulama imkanı gelişti Uretimi en fazla, İc Anadolu Bolgesi'nde yapılıyor Daha sonra Orta Karadeniz, Marmara, Doğu Anadolu ve İc Ege cevresinde uretiliyor Fazla yağıştan hoşlanmadığı icin Karadeniz kıyılarında, aşırı sıcak ve kurak olan G Doğu Anadolu'da ve yuksek gelir getiren urunler bulunduğundan Ege ve Akdeniz kıyı ovalarında yetiştirilmiyor
Cay: Tropikal iklim bolgelerinin tarım urunudur Nemli sıcak veya nemli ılıman iklim koşullarında tarımı yapılabilir
Turkiye'deki cay uretiminin tamamını Karadeniz Bolgesi karşılar Doğu Karadeniz'de Rize cevresi en onemli cay uretim merkezidir Artvin, Trabzon, Giresun ve Ordu illerinin yer yer 1020 kilometre icerilere kadar kıyı şeridinde, 300400 metre yuksekliklere kadar cay tarım alanları oluşturuldu Boylece cay tarım alanları genişledi
Haşhaş: Uyuşturucu yapımında kullanılmasından dolayı, devletin denetimi altında, sınırlı alanlarda ve az miktarda yetiştirilen bir bitkidir Ekim doneminde 78°C, olgunlaşma doneminde 12 13°C sıcaklık isteği vardır Kapsullerinin toplandığı donemler olan yaz mevsiminde yağış istemez Ulkemizde uretim, İc Ege'deki Afyon, Kutahya, Uşak, Denizli illerinden elde edilir
Ketenkenevir: Tropikal bolgelerin bitkisi olan ketenkenevirin liflerinden keten kumaşı ve kot bezi yapılır Ayrıca kenevir tohumundan, yağ cıkarımında faydalanılır Keten kenevirden uyuşturucu da yapıldığından devletin kontrolu vardır Keten kenevir uretimi daha cok, Batı Karadeniz'deki Kastamonu, Sinop ve Zonguldak cevresinde ve Marmara'da Kocaeli cevresinde yapılır
Turkiye'de Tarımsal Uretimler
Turkiye Tarımı
Fındık: Ilıman iklim bolgelerinin bitkisidir Kış sıcaklığının 56°C, yaz sıcaklığının da 20 25°C olduğu ve yıllık 10001500 mm yağış alan, ılıman ve serin iklim bolgelerinde yetişir Don olayı ve yaz kuraklığı verimi duşurur
Turkiye'de fındık tarımı, Karadeniz kıyılarında yaygındır Ozellikle Ordu, Giresun ve Trabzon illeri uretimin yarısından coğunu sağlar Daha sonra, Bolu ve Zonguldak illeri gelir Karadeniz Bolgesi toplam uretimin yuzde 80'den fazlasını karşılar Marmara Bolgesi'nde de Sakarya ve İzmit cevresinde fındık uretimi yapılır
Turuncgiller: Narenciye adı da verilen bu urunler portakal, mandalina, limon, greyfurt ve turunctan oluşur Anavatanı Guneydoğu Asya'dır Soğuğa karşı cok hassastırlar Kışın sıcaklığın 0°C nin altına duşmediği bolgelerde yetişebilir Ayrıca, yuksek sıcaklık ve bol su isteyen bir bitkidir
Bu ozelliğinden dolayı turuncgil tarımı deniz kenarlarında yaygın olarak gorulur Akdeniz Bolgesi'nin kıyı kesimi uretimin yuzde 85'ini verir Geri kalanı ise Ege kıyılarındaki Muğla, İzmir, Aydın illeri sağlar Kışları ılık gectiğinden bir miktar da Rize kıyılarında yetiştirilir
İncir: Anavatanı Doğu Akdeniz kıyılarıdır Kışların ılık, yazların sıcak gectiği, yıllık yağışın 600 700 mm olduğu denizel iklimlerde rahatca yetişebilir Soğuğa karşı hassas olduğundan ic bolgelerde fazla yetiştirilemez
İncir, en fazla Ege Bolgesi'ndeki Aydın ve İzmir cevresinde uretilir (yuzde 90) Bundan başka, az miktarda Akdeniz ve Karadeniz kıyıları ile, Guney Marmara ve G Doğu Anadolu'da uretilir
Uzum: Kışın 40°C sıcaklığa kadar dayanır Yazın sıcaklığa ve kuraklığa dayanıklı bir bitki olduğundan, Turkiye'de hemen her bolgede yetiştirilir Yazların yağışlı gecmesinden dolayı Karadeniz kıyılarında ve Doğu Anadolu'nun sıcaklığı yetersiz yuksek yerlerinde yetiştirilemez
Uretim en fazla Ege Bolgesi'nde yapılır G Doğu Anadolu, İc Anadolu, Marmara ve Akdeniz bolgelerinde de uretilir Ozellikle Ege Bolgesi'nde Manisa, İzmir, Denizli yorelerinde uretilen cekirdeksiz uzum kurutularak onemli bir kısmı ihrac edilir Uzum, soğuğa ve kuraklığa dayanıklı olduğundan, ulkemizde elma ile birlikte en yaygın olan meyvedir
Elma: Turkiye'de uzumle birlikte en cok yetiştirilen bir meyvedir Cicek acma doneminde duşuk sıcaklıklardan etkilenir Diğer donemlerde 35°C ye kadar dayanabilir Az kirecli ve derin topraklarda yuksek verim sağlar
Elma uretimi, İc Anadolu'daki Niğde, Nevşehir, Konya cevresinde, Orta Karadeniz'de Amasya cevresinde, Akdeniz'de Isparta, Antalya ve Burdur cevresinde yaygındır
Muz: Tropikal bolge bitkisidir Yetişmesi icin yuksek sıcaklık ve bol nem gereklidir Duşuk sıcaklıklarda yetişemez ve don olayına karşı en hassas bitkidir Turkiye'de, yalnızca Akdeniz Bolgesi'nde AntalyaMersin arasındaki cok dar bir kıyı şeridinde tarımı yapılabilir
Antep fıstığı: Dunyanın oldukca sınırlı bolgelerinde yetişen ve meyvesi kuru yemiş olarak kullanılan bir bitkidir Yaz kuraklığına ve sıcaklığına dayanıklı bir bitkidir Turkiye'de en fazla Gaziantep, Şanlıurfa ve Siirt cevresinde uretilir
Kayısı: Turkiye'de karasal iklim bolgelerinin alcak yorelerinde yetiştirilir Kayısı uretimi en fazla Malatya, Elazığ, Konya, Ankara ve İzmir illerinde yapılır
Buğday: Orta kuşakta yarı kurak iklim bolgelerinde yetişen ve en yaygın uretilen tarım urunudur:
* İlkbahar doneminde filizlenmek ve buyumek icin yağış, yaz doneminde ise olgunlaşmak icin kurak ve sıcak bir ortam ister
* Kışların aşırı soğuk gecmediği yerlerde sonbaharda, Doğu Anadolu'nun soğuk yerlerinde ilkbaharda ekilir
* Akdeniz ve Ege kıyılarında Haziran ayında, İc Anadolu'da Temmuz'da, Doğu Anadolu'da Ağustosta hasat edilir
* Turkiye'de en fazla uretim İc Anadolu Bolgesi'nde yapılır Konya, Ankara ve Adana ise il olarak ilk 3 sırayı paylaşır
* Karadeniz kıyılarında yazların yağışlı gecmesinden, Doğu Anadolu'nun yuksek yerlerinde ise yazların serin gecmesinden dolayı uretilemez
Arpa: Turkiye'de buğdaydan sonra en cok uretilen tahıl urunudur Buğdaya gore, biraz daha soğuk ve kurak şartlarda ve nispeten mineral oranı az olan topraklarda yetişir Buğdaya gore, daha kısa surede olgunlaşır (80 90 gun) Bu nedenle buğdayın yetişmediği ErzurumKars platolarında 20002200 metreye kadar yetişebilir Uretim alanları genelde buğday ile paralellik gosterir Turkiye uretiminin yarıya yakın kısmını İc Anadolu karşılar
Cavdar: Tahıllar icerisinde soğuğa en dayanıklı olanıdır Bu nedenle, buğday ve arpanın yetiştirilemediği serin ve yuksek yerlerde yetiştirilebilir Ulkemizde en cok, İc Anadolu ve Doğu Anadolu bolgelerinde uretilir
Yulaf: Yulaf, sıcak ve kurak şartlarda uretildiği gibi, serin bolgelerde de yetişebilir Daha cok biskuvi ve yem sanayisinde kullanılır Daha cok İc Anadolu, Marmara ve Cukurova'da yetiştirilir
Mısır: Yaz doneminde yağış alan veya sulama yapılan sahalarda yetiştirilir En uygun iklim, yaz yağışlarının olduğu Karadeniz iklimidir Bu ozelliğinden dolayı arpa ve buğday tarımından farklılık gosterir
Mısır, Karadeniz kıyı şeridinde, Marmara'nın kuzey kesimlerinde tabii olarak yaz yağışlarıyla yetişebilirken, bunun dışındaki Akdeniz, Ege ve diğer ic bolgelerde yazın sulamayla yetiştirilir
Son yıllarda, mısırın yem ve yağ sanayisinde kullanımının artmasıyla, ozellikle Cukurova'da uretimi yaygınlaştı Bunun sonucunda da Akdeniz Bolgesi mısır uretiminde, Karadeniz Bolgesi'ni gecti
Pirinc (celtik): Yetişme suresi boyunca yuksek nem ve sıcaklık isteği var Turkiye'de uretim, genelde akarsu boylarında ve aluvyal ovalarda yaygındır Yetişme doneminde coğu zaman suyun icinde kalması gerektiğinden uretim zordur
En fazla, Edirne'de Meric ve Ergene nehirlerinin kenarlarında, daha sonra Samsun, Corum, Kastamonu, Adana, Diyarbakır gibi illerimizden gecen akarsu kenarlarında yetiştirilir
Tutun: Kırac toprakları seven, yetişme doneminde nem ve yuksek sıcaklığa ihtiyacı olan bir bitkidir Turkiye'nin genelinde iklim ve toprak yapısı tutun uretimine elverişlidir Fakat, kalitesinin azalmaması icin devlet ekim alanlarını belirler ve kaliteye gore fiyatlandırma yapar Bu yuzden uretimde yıllara gore dalgalanmalar azalıyor
Tutun uretiminin yuzde 50'den fazlası Ege Bolgesi'ndeki Manisa, İzmir, Denizli, Muğla ve Uşak gibi illerde yapılıyor Karadeniz Bolgesi'nde Samsun, Amasya, Tokat ve Sinop cevresinde, Guneydoğu Anadolu'da Diyarbakır, Siirt, Batman cevresinde, Marmara'da Balıkesir, Bursa cevresinde, Doğu Anadolu'da Malatya, Muş, Bitlis cevresinde de tutun uretimi yapılıyor
Pamuk: Yetişme doneminde yağış, olgunlaşma doneminde sıcak ve kurak iklim ister Urun verdiği donemlerde tabandan sulanması gerekir Bu donemdeki yaz yağışları urunun kalitesini duşurduğu icin Karadeniz kıyılarında yetiştirilemez
Ayrıca yuksek yaz sıcaklığı istediği icin, ic bolgelerde uretimi Akdeniz ve Ege bolgeleri kadar gelişmedi
Pamuk, ulkemizde en fazla Kıyı Ege ovalarında, Cukurova, Hatay, KMaraş ovalarında uretilir Bir kısmı da Guneydoğu Anadolu Bolgesi'ndeki ovalarda uretilir
Şekerpancarı: Turkiye'de şekerpancarı uretimi, 1926'da Uşak ve Alpullu şeker fabrikalarının yapılmasıyla başladı Şekerpancarının fazla sıcaklık isteği yoktur Ancak, yetişme ve urun verme doneminde tabandan sulanması gerekir Bu nedenle, uretim alanlarında mutlaka sulama imkanı gelişti Uretimi en fazla, İc Anadolu Bolgesi'nde yapılıyor Daha sonra Orta Karadeniz, Marmara, Doğu Anadolu ve İc Ege cevresinde uretiliyor Fazla yağıştan hoşlanmadığı icin Karadeniz kıyılarında, aşırı sıcak ve kurak olan G Doğu Anadolu'da ve yuksek gelir getiren urunler bulunduğundan Ege ve Akdeniz kıyı ovalarında yetiştirilmiyor
Cay: Tropikal iklim bolgelerinin tarım urunudur Nemli sıcak veya nemli ılıman iklim koşullarında tarımı yapılabilir
Turkiye'deki cay uretiminin tamamını Karadeniz Bolgesi karşılar Doğu Karadeniz'de Rize cevresi en onemli cay uretim merkezidir Artvin, Trabzon, Giresun ve Ordu illerinin yer yer 1020 kilometre icerilere kadar kıyı şeridinde, 300400 metre yuksekliklere kadar cay tarım alanları oluşturuldu Boylece cay tarım alanları genişledi
Haşhaş: Uyuşturucu yapımında kullanılmasından dolayı, devletin denetimi altında, sınırlı alanlarda ve az miktarda yetiştirilen bir bitkidir Ekim doneminde 78°C, olgunlaşma doneminde 12 13°C sıcaklık isteği vardır Kapsullerinin toplandığı donemler olan yaz mevsiminde yağış istemez Ulkemizde uretim, İc Ege'deki Afyon, Kutahya, Uşak, Denizli illerinden elde edilir
Ketenkenevir: Tropikal bolgelerin bitkisi olan ketenkenevirin liflerinden keten kumaşı ve kot bezi yapılır Ayrıca kenevir tohumundan, yağ cıkarımında faydalanılır Keten kenevirden uyuşturucu da yapıldığından devletin kontrolu vardır Keten kenevir uretimi daha cok, Batı Karadeniz'deki Kastamonu, Sinop ve Zonguldak cevresinde ve Marmara'da Kocaeli cevresinde yapılır
