Turkiyenin yeryuzu şekilleri ile ilgili bilgi verir misiniz?
Yer Şekilleri
Turkiye, ortalama yukseltisi 1132 metre olan bir ulkedir Bu durum, dağların fazla ve yuksek olmasının bir sonucudur
a Dağlar
Ulkemizde en geniş alan kaplayan yer şekilleridir Ulkemizde genellikle doğu batı yonunde iki sıra halinde uzanan sıradağlar yer alır Bu dağların kuzeyinde kalanı Karadeniz kıyısı boyunca uzanır Bunlara Kuzey Anadolu dağları denir
Adapazarı'nın doğusundan başlayarak Gurcistan sınırına kadar uzanır Bu dağlar doğu batı yonunde birkac sıra halindedirler En yuksek kısmı Doğu Karadeniz Bolumu'ndeki Kackar dağlarıdır
Guneydeki sıradağlar ulkemizin guney batısından başlayarak Van Golu'nun guneyine kadar devam eder Bunlara Toros dağları denir Toroslar batı, orta ve guneydoğu Toroslar olmak uzere uc kısma ayrılır Torosların buyuk kısmı Akdeniz Bolgesi'nde bulunur Buradaki en yuksek yer Aladağlardır
Toroslar, Akdeniz Bolgesi'nde kıyıya paralel olarak uzanır Guneydoğu Toroslar ise Guneydoğu Anadolu Bolgesi'nin kuzeyi boyunca uzanır Buradaki en yuksek nokta Buzul dağı uzerindeki Uludoruk tepesidir Ulkemizde bu iki sıradağdan başka Ege ve Doğu Anadolu bolgelerinde de daha kucuk sıradağlar bulunur
Ayrıca ulkemizde sonmuş volkan dağları yer alır Bunlar; Doğu Anadolu'da Nemrut, Suphan, Tendurek ve Ağrı dağlarıdır İc Anadolu'da ise Karadağ, Karacadağ, Hasandağı, Melendiz ve Erciyes dağları yer alır
b Platolar
Ulkemizde geniş alan kaplayan yer şekillerinden biri de platolardır Plato, cevrelerine gore yuksekte olan ve akarsularla derin yarılmış geniş duzluklerdir
Ulkemizde platoların en cok bulunduğu yer, Tuz golu cevresidir Burada Bozok, Cihanbeyli, Haymana ve Obruk platoları yer alır İc Anadolu Bolgesi'nin doğusunda Uzunyayla platosu yer alır
Doğu Anadolu Bolgesi'nde ise ErzurumKars ve Ardahan platosu yer alır Akdeniz Bolgesi'nde Taşeli, Guneydoğu Anadolu Bolgesi'nde ise Gazi Antep ve Şanlı Urfa platoları yer alır Platolar onemli tarım ve hayvancılık alanlarıdır
c Ovalar
Ova, cevresine gore alcakta kalan ve akarsular tarafından derince yarılmamış duzluklere denir Ovalar ulkemizin değişik yerlerine farklı yukseltiler halinde dağılmışlardır
Deniz kıyısına yakın olan kıyı ovaları, akarsuların denize dokuldukleri yerlerde bulunur Bu ovalar akarsuların taşıyıp biriktirdikleri aluvyonlardan oluşmuştur Bunlara delta ovaları denir
Bunların en onemlileri Akdeniz kıyısında Cukurova, Karadeniz kıyısında Bafra ve Carşamba ovalarıdır Bu ovalar yurdumuzun en onemli tarım alanlarıdır
İc ovalar ise, denizden uzak kesimlerdeki ovalardır Bu ovaların bir coğuda akarsuların biriktirdiği aluvyonlarla oluşmuş duzluklerdir Kayseri, Erzurum, Eskişehir, Muş, Malatya, Bursa, Elazığ, Erzurum, Iğdır, Altınbaşak ve Yuksekova gibi bircok ic ova ulkemizde yer alır
Ege Bolgesi'ndeki ovalar ise yer kabuğunun kırılması ile oluşmuş uzun cukurluklar şeklinde uzanır Gediz, Kucuk Menderes, Buyuk Menderes ve Bakırcay vadileri boyunca akarsuların biriktirdiği aluvyonlardan oluşan bu ovalar doğu batı doğrultusunda uzanırlar
Ovaların insan yaşamı uzerinde onemli etkileri vardır Ovalar cok onemli tarım alanlarıdır Yerleşmeye ve ulaşıma da oldukca elverişlidirler
TURKİYENİN YERYUZU ŞEKİLLERİNİN OZELLİKLERİ
1) Ortalama yukselti oldukca fazladır(1132m)Yukselti batıdan doğuya doğru artarYukselti basamaklarının dağılımı şoyledir:
0500 m arasında olan yerler %17,5
500 1000 %26,
1000 2000 %49,9
2000mden yuksek yerler %7
2) Duzlukler geniş yer kaplar Ovaların yukseltileri de fazladır
3) Ulkemizin yaklaşık yarısı 1000 2000 m arasıdır
4) Ulkemizin, yuksek sıradağları doğubatı doğrultusunda uzanır Kuzey ve guneydeki bu sıradağlar doğuda birleşirler
5) Anadolu; Karadeniz Akdeniz havzaları arasında yuksek bir kutledir
6) Denizlerin derin kesimi ile kıyı dağları arasındaki fark 5000myi gecer
Yer Şekilleri
Turkiye, ortalama yukseltisi 1132 metre olan bir ulkedir Bu durum, dağların fazla ve yuksek olmasının bir sonucudur
a Dağlar
Ulkemizde en geniş alan kaplayan yer şekilleridir Ulkemizde genellikle doğu batı yonunde iki sıra halinde uzanan sıradağlar yer alır Bu dağların kuzeyinde kalanı Karadeniz kıyısı boyunca uzanır Bunlara Kuzey Anadolu dağları denir
Adapazarı'nın doğusundan başlayarak Gurcistan sınırına kadar uzanır Bu dağlar doğu batı yonunde birkac sıra halindedirler En yuksek kısmı Doğu Karadeniz Bolumu'ndeki Kackar dağlarıdır
Guneydeki sıradağlar ulkemizin guney batısından başlayarak Van Golu'nun guneyine kadar devam eder Bunlara Toros dağları denir Toroslar batı, orta ve guneydoğu Toroslar olmak uzere uc kısma ayrılır Torosların buyuk kısmı Akdeniz Bolgesi'nde bulunur Buradaki en yuksek yer Aladağlardır
Toroslar, Akdeniz Bolgesi'nde kıyıya paralel olarak uzanır Guneydoğu Toroslar ise Guneydoğu Anadolu Bolgesi'nin kuzeyi boyunca uzanır Buradaki en yuksek nokta Buzul dağı uzerindeki Uludoruk tepesidir Ulkemizde bu iki sıradağdan başka Ege ve Doğu Anadolu bolgelerinde de daha kucuk sıradağlar bulunur
Ayrıca ulkemizde sonmuş volkan dağları yer alır Bunlar; Doğu Anadolu'da Nemrut, Suphan, Tendurek ve Ağrı dağlarıdır İc Anadolu'da ise Karadağ, Karacadağ, Hasandağı, Melendiz ve Erciyes dağları yer alır
b Platolar
Ulkemizde geniş alan kaplayan yer şekillerinden biri de platolardır Plato, cevrelerine gore yuksekte olan ve akarsularla derin yarılmış geniş duzluklerdir
Ulkemizde platoların en cok bulunduğu yer, Tuz golu cevresidir Burada Bozok, Cihanbeyli, Haymana ve Obruk platoları yer alır İc Anadolu Bolgesi'nin doğusunda Uzunyayla platosu yer alır
Doğu Anadolu Bolgesi'nde ise ErzurumKars ve Ardahan platosu yer alır Akdeniz Bolgesi'nde Taşeli, Guneydoğu Anadolu Bolgesi'nde ise Gazi Antep ve Şanlı Urfa platoları yer alır Platolar onemli tarım ve hayvancılık alanlarıdır
c Ovalar
Ova, cevresine gore alcakta kalan ve akarsular tarafından derince yarılmamış duzluklere denir Ovalar ulkemizin değişik yerlerine farklı yukseltiler halinde dağılmışlardır
Deniz kıyısına yakın olan kıyı ovaları, akarsuların denize dokuldukleri yerlerde bulunur Bu ovalar akarsuların taşıyıp biriktirdikleri aluvyonlardan oluşmuştur Bunlara delta ovaları denir
Bunların en onemlileri Akdeniz kıyısında Cukurova, Karadeniz kıyısında Bafra ve Carşamba ovalarıdır Bu ovalar yurdumuzun en onemli tarım alanlarıdır
İc ovalar ise, denizden uzak kesimlerdeki ovalardır Bu ovaların bir coğuda akarsuların biriktirdiği aluvyonlarla oluşmuş duzluklerdir Kayseri, Erzurum, Eskişehir, Muş, Malatya, Bursa, Elazığ, Erzurum, Iğdır, Altınbaşak ve Yuksekova gibi bircok ic ova ulkemizde yer alır
Ege Bolgesi'ndeki ovalar ise yer kabuğunun kırılması ile oluşmuş uzun cukurluklar şeklinde uzanır Gediz, Kucuk Menderes, Buyuk Menderes ve Bakırcay vadileri boyunca akarsuların biriktirdiği aluvyonlardan oluşan bu ovalar doğu batı doğrultusunda uzanırlar
Ovaların insan yaşamı uzerinde onemli etkileri vardır Ovalar cok onemli tarım alanlarıdır Yerleşmeye ve ulaşıma da oldukca elverişlidirler
TURKİYENİN YERYUZU ŞEKİLLERİNİN OZELLİKLERİ
1) Ortalama yukselti oldukca fazladır(1132m)Yukselti batıdan doğuya doğru artarYukselti basamaklarının dağılımı şoyledir:
0500 m arasında olan yerler %17,5
500 1000 %26,
1000 2000 %49,9
2000mden yuksek yerler %7
2) Duzlukler geniş yer kaplar Ovaların yukseltileri de fazladır
3) Ulkemizin yaklaşık yarısı 1000 2000 m arasıdır
4) Ulkemizin, yuksek sıradağları doğubatı doğrultusunda uzanır Kuzey ve guneydeki bu sıradağlar doğuda birleşirler
5) Anadolu; Karadeniz Akdeniz havzaları arasında yuksek bir kutledir
6) Denizlerin derin kesimi ile kıyı dağları arasındaki fark 5000myi gecer
